در ادامه بررسی پرونده پژوهشی "درآمدی بر دوگانه تنش سیاسی-بازار ارز" از شماره قبل هفته‌نامه، به سراغ تجربه ناموفق و ناکامی حاکمیت‌های جهانی در موضوع بی‌اثرکردن تشعشعات منفی حاصل از تحولات سیاسی و اجتماعی بر بازار ارز در کشورهای دو قاره متفاوت یعنی بریتانیا به عنوان اقتصاد پیشرفته اروپا و شیلی به عنوان یکی از پویاترین و کارآمدترین اقتصادهای آمریکای لاتین می‌رویم.
تجربه ناموفق دولت‌های جهانی در مواجه با تاثیر تشنجات سیاسی بر بازار ارز
*ناکارآمدی بانک مرکزی بریتانیا در عبور کم‌هزینه ارزی از بحران سیاسی برگزیت
یکی از مهم‌ترین و پُرالتهاب‌ترین رویدادهای تاریخ سیاسی و اقتصادی بریتانیا که پیامدهای منفی بسیاری بر بازار ارزی و بر میزان تغییرات ارزش ذاتی پوند داشته، رای به خروج این کشور از اتحادیه اروپا (برگزیت) و بحران‌های ناشی از آن بوده است. در اواسط سال ۲۰۱۶ میلادی، تعداد محدودی از شهروندان بریتانیایی، به خروج از اتحادیه اروپا رای دادند و این امر سه سال و نیم، در بستری از تنش‌های شدید سیاسی و اقتصادی، به طول انجامید. هیچکس به طور قطع نمی‌دانست که بریتانیا چه زمانی و چگونه بدن‌های را که اقتصاد آن را در ۴۳ سال گذشته شکل داده بود ترک خواهد کرد. این سردرگمی، باعث بی‌ثباتی اقتصادی در بریتانیا و از دست دادن اعتماد عمومی به چشم‌انداز آتی مالی این کشور شده بود. اما در بره‌های از زمان، نوسانات بازار ارزی متاثر از بحران برگزیت، شدت یافت.
به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران بریتانیایی، علت اصلی عدم موفقیت دولت بریتانیا در عبور کم‌هزینه از برگزیت و در نتیجه آن، تلاطم شدید بازار مالی و افزایش تصاعدی نرخ ارزهای خارجی و در مقابل، افت محسوس قیمت پوند در اقتصاد بریتانیا، فقدان سیاست‌گذاری مناسب متولیان پولی بریتانیایی در بانک مرکزی این کشور و عدم توانایی آنها در مدیریت جنگ روانی حاصل از جریان رسانه‌ای و خبری فراگیری بر ضد سیاست‌ها، تصمیمات و اظهار نظرات مارک کارنی، به عنوان راهبر این مسئله مهم سیاسی و اقتصادی، بوده است.
در حقیقت، برای مقابله با بحران برگزیت، تیم مدیریتی بانک مرکزی بریتانیا، نتوانست برنامه‌ریزی و تصمیم‌سازی کارآمدی را برای اطمینان از اینکه آیا پول ملی بریتانیا، قادر به تحمل شوک برگزیت در هنگام وقوع بدترین سناریوها و حالات است را انجام دهد. در واقع، کمیته سیاست پولی بانک مرکزی بریتانیا، برنامه‌ریزی مرتبط با سیاست‌های پولی اضطراری خود در مواجهه با انتظارات کاذب ایجاد شده در ذهن صاحبان کسب‌وکارها و شهروندان بریتانیایی در باب کنترل تلاطم بازارهای ارزی را به خوبی اجرا نکرد و همین امر موجب شد که فشار رسانه‌های جمعی و فعالان مطبوعاتی و خبری در بریتانیا، سبب ورود هیجانی مردم به بازار ارز و افزایش غیرقابل کنترل تقاضای ارزی غیرحقیقی مردم، تبدیل پُرشتاب سرمایه‌ها و دارایی‌ها از پوند به ارزهای خارجی، به ویژه دلار و یورو و در نهایت، در مدت زمان کمی، باعث کاهش ارزش ذاتی پوند به کمترین میزان در ۲۵ سال اخیر شود.
بدین ترتیب سیاست‌گذاران پولی بریتانیایی با ترسیم نقشه راه نامناسب و غیربهینه در مواجه با تبعات روانی چنین محیط ناامین اقتصادی بوجود آمده، علاوه بر کاهش تاب‌آوری سیستم مالی بریتانیا در برابر شوک‌های برگزیت، با تلاطم شدید بازار ارزی روبرو شده و افت غیرقابل جبران ارزش پول ملی بریتانیا در زمان بسیار سریع را تجربه کردند.
*تجربه ناموفق بانک مرکزی و مجلس ملی شیلی در مقابله با شوک ارزی ناشی از استعفای دولت
شیلی یکی از ثروتمندترین و باثبات‌ترین کشورها در آمریکای لاتین است که اقتصادی در حال پیشرفت، با تولید ناخالص داخلی و درآمد سرانه بالا دارد. اما در سال ۲۰۱۷، در پی افزایش اختلافات سیاسی، اعضای تیم اقتصادی دولت شیلی و مدت کمی پس از آن، کل کابینه دولت حاکمه به صورت دسته‌جمعی استعفا کردند. این خروج غیرمنتظره اقتصاددانان و سپس سقوط کامل دولت، موجب به وجود آمدن تشنجات سیاسی و اجتماعی تمام عیار در طول مدت ۵ ماه در شیلی شد که به علت عدم توانایی سیاست‌گذاران پولی این کشور در مقابله با شوک‌های ناشی از این واقعه، بازار ارز این کشور به شدت تحت تاثیر تحولات سیاسی، متلاطم شد.
در سپتامبر ۲۰۱۷ و در بحبوحه بحران سیاسی و اجتماعی ناشی از استعفای دولت شیلی، اقتصاد داخلی این کشور دچار یک آشفتگی غیرقابل پیش‌بینی و خارج از کنترل شد که علاوه بر بی‌سابقه بودن آن در تاریخ شیلی، حجم بالای نقدینگی را از همه بازارها به بازار ارزی این کشور وارد کرده و تبدیل دارایی‌های پزویی، واحد پول ملی شیلی، به ارزهای مرجع یعنی دلار، یورو و پوند به سرعت افزایش یافت و همین امر موجب افت شدید ارزش ذاتی پزو شد و امکان وقوع یک فاجعه ملی اقتصادی را رقم زده بود.
در این زمان بود که بانک مرکزی شیلی برای مداخله مستقیم در بازار ارز در جهت بهبود متغیرهای کلان ملی و عبور از چالش‌های مهلک ارزی منتج از استعفای دولت، به سراغ استفاده از ابزار سیاست پولی عملیات بازار باز رفت، اما به دلیل عدم برنامه‌ریزی صحیح و استفاده ناکارآمد از این ابزار، بازارهای ارزی متلاطم‌تر شده، ارزش ذاتی پزو افت بیشتری کرده و اقتصاد این کشور متحمل هزینه‌های سنگین و ضررهای مالی و اقتصادی هنگفت در این دوره زمانی شد.
یکی از اشتباهات مهلک بانک مرکزی شیلی در این بحران، دلارپاشی‌های بی‌برنامه در بازار ارز این کشور بود که موجب شد با سوءاستفاده مجرمان مالی و افراد سودجو در دریافت سهل‌الوصول ارزهای خارجی با قیمت نازل، حجم قاچاق کالاها و خدمات به ویژه در حوزه کالاهای استراتژیک، موادغذایی و داروها و خدمات پزشکی، در شیلی به شدت افزایش یافته که دلیل اصلی این امر، کاهش شدید ارزش پزوی شیلی به سبب بی‌ثباتی، آشفتگی و فضاسازی روانی تشنج‌آمیز دلالان سودجو در بازار ارزهای خارجی به ویژه در بستر مبادلاتی پزو- دلار بود.
همچنین به سبب طولانی‌شدن فرآیند انتخاب و روی کار آمدن دولت جدید، مجلس ملی نمایندگان، مدیریت امور جاری کشور شیلی را بر عهده گرفت که با بی‌تدبیری محض و عدم‌توجه به توصیه‌ها و رهنمودهای تخصصی سیاست‌گذاران پولی بانک مرکزی این کشور، بر عمق فاجعه افزود.
به عنوان نمونه، بانک مرکزی شیلی، طرح تاسیس نهاد اضطراری رصد و پایش تحولات بازار و خرید و فروش ارز خارجی را برای تصویب و تخصیص بودجه، به مجلس ارائه کرد. وظیفه این نهاد، رصد دقیق، فراگیر و همه‌جانبه مصادیق مشکوک به جوسازی، تشنجات رسانه‌ای و امکان وقوع عملیات روانی در بازار ارزهای خارجی شیلی و کشف هرگونه تخصیص ارز غیرضروری و خرید و فروش‌های کاذب و هیجانی بود. اما در کمال ناباوری، مجلس نمایندگان شیلی به تاسیس این نهاد، رای اعتماد نداد و در شرایط کنونی، وجود این مرکز را فشاری اضافی بر بودجه کشور تلقی نموده و اعلام کرد که هزینه‌های ناشی از اجرای این طرح را به تامین مالی در بخش‌های دیگر اختصاص خواهد داد.
بدین ترتیب، از یک سو، بی‌تدبیری و انفعال مجلس نمایندگان شیلی در غیاب دولت حاکمه در همکاری و همراهی با بانک مرکزی این کشور در جهت اجرای طرح‌های پیشگیرانه و درمانی در بازار ارزی و همچنین از سوی دیگر، عدم توانایی سیاست‌گذاران پولی این کشور در استفاده کارآمد از ابزار سیاست پولی عملیات بازار باز، موجب افزایش بیشتر تلاطم بازار ارزهای خارجی در شیلی و افت شدید ارزش ذاتی پول ملی این کشور در مدت زمان بسیار کوتاهی شد.
نظر شما