بانک مرکزی به منظور بهبود کارکرد بازار ارز و تامین نیازهای ارزی تجار و بازرگانان، اقدام به ایجاد ساختار جدیدی با عنوان بازار ارز تجاری در مرکز مبادله ارز و طلای ایران کرده است که با تقویت کارکرد این بازار، نوسانات قیمتی در بازار ارز تا حدود بسیار زیادی تحت کنترل بانک مرکزی قرار خواهد گرفت. در این زمینه با مصطفی صفاری، کارشناس مسائل اقتصادی گفت‌وگویی انجام شده که در زیر می‌آید:
با توجه به اینکه در یکی دو سال گذشته بحران‌های سیاسی منطقه‌ای را شاهد بودیم، عملکرد بانک مرکزی را در حوزه مدیریت بازار ارز چگونه ارزیابی می‌کنید و اینکه آیا توانست جلوی بحران‌ها را بگیرد یا خیر؟
همانطور که دکتر فرزین وقتی سمت رئیس کل بانک مرکزی را قبول کردند گفتند کنترل بازار ارز لزوماً تصمیمات اقتصادی نیست و به تصمیمات سیاسی نیاز دارد، طبیعی است که با تصمیمات سیاسی اگر منابع ارزی کشور آزاد شود و صادرات نیز برقرار باشد، می‌توانم بازار ارز را کنترل کنم. از ابتدای سال تاکنون ما چندین بحران سیاسی داشتیم که هر کدام ممکن بوده نرخ ارز را جابجا کند و خوشبختانه مدیریت شده و توانسته تا اندازه‌ای نوسانات را کنترل کند. اما ریشه افزایش نرخ ارز یا البته بگوییم کاهش ارزش پول ملی، آن نقدینگی و افزایش حجم پول است. یعنی هدف بانک مرکزی باید کنترل حجم پول باشد تا نرخ ارز و سیاستی که اکنون در قالب ایجاد شرایط ارز تک نرخی در پیش گرفته شده، سیاست درستی است؛ اما برای اینکه بتواند نرخ ارز را نگه دارد، حتماً باید به ناترازی بودجه و ناترازی بانک‌ها رسیدگی کند که از آن طریق نیز بتوان نرخ ارز و نوسانات را کنترل کرد.
با توجه به اتفاقاتی که به آن اشاره داشتید، مدیریت بازار ارز در یک سال اخیر چگونه بود؟
من نمره قابل قبولی به عملکرد بانک مرکزی می‌دهم، اما نقطه ضعف‌شان نیز نرخ بهره‌ای بود که در بهمن ماه سال گذشته برای عرضا اوراق انجام شد که این مسئله باعث شد تا نرخ پول در اقتصاد بالا برود. البته به امید اینکه نرخ ارز را بتوانند کنترل کنند این تصمیم گرفته شد، اما لزوماً نتایج می‌تواند اینگونه نباشد و افزایش قیمت پول خود باعث افزایش نرخ ارز می‌شود. البته دکتر فرزین گفتند می‌خواهیم نرخ عرضه اوراق را به ۲۵ تا ۲۶ درصد کاهش دهند که اتفاق مثبتی خواهد بود.
بانک مرکزی تلاش کرد تا با اجرای سیاست تثبیت، جلوی هیجانی شدن بازارها را بگیرد و نرخ متعادلی حاکم شود. در این خصوص نظر شما چیست؟
کارنامه دکتر فرزین نسبت به عقبه مدیرانی که در بانک مرکزی بودند، کارنامه موفقی است، یعنی نسبت به مدیران قبلی کارنامه موفقی دارند، چون ایشان اقتصاد خوانده و از ابزارهای موجود نیز استفاده کرد، اما ریشه معلول نرخ ارز معلوم است، علت‌هایش متغیرهای کلان اقتصاد هستند و اگر آن علت‌ها درست نشود، دوباره جهش نرخ ارز را خواهیم داشت. مثلاً شما اگر سالی ۴۰ درصد حجم پول را بالا ببرید و تولیدتان تغییر نکند، طبیعی است که ۴۰ درصد نرخ ارز با مابه‌التفاوت تورم داخل اتوماتیک‌وار بالا می‌رود و این یک واقعیت است که باید بیشتر روی متغیرهای کلان اقتصادی تمرکز کنیم که نرخ ارز را بتوان کنترل کرد.
همانطور که در جریان هستید بازار توافقی ارز راه‌اندازی شد و اینکه سعی بر این است که به نوعی نرخ ارز به سمت تک نرخی شدن برود، در این خصوص نظر شما چیست؟
من کاملاً با این سیاست موافق هستم و به عبارتی رانت، فساد و چند نرخی را در اقتصاد از بین می‌برد و خود به خود شفاف‌سازی هم می‌آورد. اگر بانک مرکزی می‌خواهد موفق شود، باید تمام عرضه و تقاضا را در یک بازار تجمیع کند، آن زمان راحت‌تر می‌تواند نرخ ارز را مدیریت کند. بهترین سیاست، شناورسازی کنترل شده نرخ ارز است و اگر این سیاست ادامه داشته باشد، مطمئناً اقتصاد هم شکوفا می‌شود، نمونه‌اش در بورس است که می‌بینیم شرکت‌های صادرات‌محور همه مثبت شده‌اند و مطمئناً این عامل باعث می‌شود که بنیه تولید اقتصادی ما هم افزایش پیدا کند. بهترین سیاست در اقتصادهای بسته‌ای مانند ایران شناورسازی کنترل شده ارز است و امیدوارم که این سیاست بانک مرکزی بتواند شوک‌های خارجی را دیگر به داخل تأثیر ندهد و مسئله نرخ ارز حل شود.
نظر شما