در پرونده پژوهشی حاضر، به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های چالش‌آفرین بانکداران جهان در سال میلادی پیش‌رو یعنی تهدیدات امنیت سایبری، حملات فیشینگ و وقوع ناامنی‌های احتمالی برای حریم خصوصی داده‌ها و اطلاعات مشتریان و داده‌های مالی امنیتی بانک‌ها پرداختیم و برخی راهکارهای موثر و کارآمد قابل اجرا و در حال برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی در این زمینه را تبیین کردیم. حال در بخش دوم از این پژوهش عملیاتی، به سراغ بخش دیگری از چالش‌های پیش‌روی صنعت بانکداری جهان در سال ۲۰۲۵ می‌رویم.

پیشرفت‌های تکنولوژیکی در نظام بانکی و چالش‌های احتمالی ناشی از اختلالات فناورانه مالی

پیشرفت سریع فناوری و ظهور شرکت‌های فین‌تک در عرصه‌های مالی و اقتصادی، فرصت‌ها و چالش‌هایی را برای بانک‌های سنتی ایجاد کرده و خواهد کرد. ابزارها و رویکردهای فین‌تک‌، اغلب راه‌حل‌های نوآورانه و مشتری‌محور ارائه می‌دهند که می‌تواند مدل‌های نظام بانکداری سنتی را دچار اختلال کند. از سوی دیگر، پذیرش فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی و بلاک‌چین توسط فعالان صنعت بانکداری در جهان می‌تواند به مثابه نقطه عطفی در تحولات طرف تقاضا در این صنعت عمل نماید. در حقیقت، در سال میلادی پیش‌رو، بانک‌ها می‌بایست با سرمایه‌گذاری در توسعه به کارگیری ابزارهای مدرن مانند رایانش ابری، تجزیه و تحلیل کلان‌داده‌ها و روندهای های‌تک، تا قبل از آسیب‌پذیر شدن نسبت به جهان پُرشتاب فناورانه مالی، تحولات دیجیتالی را در آغوش بگیرند. این اقدام نه تنها کارایی عملیاتی در سراسر صنعت بانکداری را افزایش خواهد داد، بلکه نقشه راه تجربیات مشتریان را به شکل ملموسی، بهبود خواهد بخشید. از سوی دیگر، مشارکت بانک‌ها با شرکت‌های فین‌تک می‌تواند منجر به خلق نوآوری در نظام‌های بانکی داخلی و بین‌الملل شود و بانک‌ها را قادر به ارائه محصولات و خدمات رقابتی‌تر در سال آتی کند. همچنین تمرکز بر تجربه مشتری از طریق خدمات شخصی‌سازی شده، بانکداری تلفن همراه و رابط‌های دیجیتال یکپارچه می‌تواند به حفظ و جذب مشتریان بانک‌های سنتی در مواجهه با بستر به شدت رقابتی بانکداری مبتنی بر سازوکارهای فین‌تک در سال ۲۰۲۵ میلادی، کمک کند.

با این حال، بانکداران مرکزی و مدیران بانکی در سراسر جهان می‌بایست ریسک‌های عملیاتی مرتبط با این حوزه، از جمله شکست‌های محتمل در روندهای فناورانه، عدم پشتیبانی مستمر رویکردهای به روز شده و فین‌تک و مسائل مربوط به یکپارچگی داده‌ها را به دقت مدیریت کنند و در این مسیر، بانک‌ها و موسسات و نهادهای مالی می‌توانند با پیاده‌سازی چارچوب‌های قوی و نظام‌مند حاکمیت فناوری اطلاعات، از طریق انجام ارزیابی‌های کامل مولفه‌های تشخیص و اندازه‌گیری ریسک و اطمینان از پشتیبان‌گیری و مکانیزم‌های بازیابی اضطراری، با امنیت بیشتری در سال آتی میلادی به استقبال ابزارها و رویکردهای فناورانه بروند.

گسترش بانک‌های مجهز به فناوری روز و زنگ خطر برای بانکداران سنتی

در چشم‌انداز مالی امروز، رقابت، اسم رمز موفقیت در صنایع مختلف بانکی و اقتصادی است. یک دهه پیش، استارت‌آپ‌های مالی با رویکرد نوآورانه خود در توسعه نرم‌افزارهای فین‌تک و مجهز به فناوری‌های جاذب و ایده‌های تازه‌ای که موانع ورود به سطوح مختلف بستر جامع خدمات مالی و بانکی را از بین می‌بردند، وارد صحنه شدند. آنها یک سلاح مخفی مهم در اختیار دارند، تجربیات کاربر پسندی که در سال جدید میلادی، قطعا بیش از پیش بانکداران سنتی را به چالش خواهد کشید. زیرا امروزه فناوری‌های مالی و بانکی مبتنی بر رویکردهای نوآورانه و در بسترهای فین‌تک و های‌تک، از خریدهای فروشگاهی در دور افتاده‌ترین نقاط جهان تا نظام‌های پرداخت‌، سپرده‌ها، وام‌دهی، مدیریت ثروت، مشاوره سرمایه‌گذاری و کارگزاری بورس، در همه جا حضور پُررنگ دارند و به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ما تبدیل شده‌اند. این به اصطلاح اخلالگران دیجیتالی بانکداری سنتی، فقط زمین بازی را تغییر نداده‌اند، بلکه آنها در حال بازنویسی قوانین و تغییر در مفاهیم بنیادین مالی و بانکی هستند. تمرکز بانک‌های مجهز به فناوری روز بر یک اصل مهم استوار است وآن، راحتی و سهل‌الوصول بودن مسیر مشتریان در دریافت یکپارچه تمامی خدمات مالی و بانکی است و این مسئله، یک چالش واقعی و تمام عیار برای بانکداران سنتی خواهد بود.

حال بانکداران سنتی برای عقب نماندن در این رقابت تنگاتنگ در سال جدید میلادی و افق‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت پیش‌رو، می‌بایست از چارچوب‌های فکری خود خارج شده و تقاضا و خواست کاربران و مشتریان خود را به شیوه‌های متفاوت از قبل، در مرکز توجه قرار دهند. زیرا بسترهای رقابتی آتی، اتمسفری است برای برآورده کردن انتظارات در حال تغییر شهروندان که بازگشت به ابزارهای و ساختارهای قدیمی و سنتی به معنای حذف سریع از بازار توسط رقبای قدرتمند مجهز به فناوری‌های روز است. همچنین از آنجا که حوزه خدمات مالی و بانکی، همه چیز به سرعت در حال تغییر است و ما در میانه یک دوره گذار اقتصادی-اجتماعی در مسائل اقتصادی هستیم، فرهنگی هستیم، لذا نیاز به آمادگی بانک‌ها برای همگام شدن با تغییرات سریع شکل فرهنگی پول، به شدت احساس می‌شود.

کلاهبرداران مالی و بانکی از رگ گردن به ما نزدیک‌ترند

یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی صنعت بانکداری جهان در سال جدید، افزایش نرخ بی‌اعتمادی مشتریان و کاربران به موسسات مالی و نهادهای بانکی است که توسط زبده‌ترین کلاهبرداران و مجرمان، از طریق همین فناوری‌های پیشرفته و به روز شده، مورد دستبردهای کلان قرار می‌گیرند. در حقیقت، کلاهبرداری‌های آتی در عرصه ارزی، اقتصادی و بانکی، چالشی رو به رشد برای تمامی بخش‌های بستر جامع خدمات مالی و بانکی در جهان محسوب می‌شود که به سبب احاطه کامل این مجرمان و بزهکاران بر جدیدترین و نوین‌ترین استراتژی‌های تکنولوژیکی و فناورانه مالی روز، مقابله با آنها در افق‌های پیش‌رو، دشوارتر خواهد بود. در نظرسنجی اخیر موسسه اعتبارسنجی مالی KPMG مبنی بر چالش‌های نظام بانکی در افق ۲۰۲۵، بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان در سطح جهان، افزایش حجم و ارزش کل کلاهبرداری‌های مالی و عدم امنیت سایبری را عامل اصلی کاهش تمایل خود به استفاده از خدمات و محصولات صنعت بانکداری در سال جدید اعلام کردهاند. این روندها نشان‌دهنده یک چشم‌انداز پیچیده و کلافی سردرگم در آینده نظام‌های مالی و بانکی در سطح جهان است که توجه و اهتمام بیشتری برای مقابله با چنین شرایطی را می‌طلبد.

اهتمام ویژه به قدرت رسانه‌های اجتماعی در جذب هدفمند مشتریان به صنعت بانکداری

رسانه‌های اجتماعی در قرن بیست و یکم، رایج‌ترین نوع بستر ارتباطی عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان هستند و بستر جامع خدمات مالی، به ویژه صنعت بانکداری اگر بخواهد توسط مشتریان و متقاضیان هدف خود دیده شود، نمی‌تواند به رویکردهای سنتی اکتفا کند. با افزایش روندهایی مانند محتوای تولید شده توسط کاربر، بانک‌ها می‌توانند از قدرت رسانه‌های اجتماعی برای افزایش ترافیک ارائه خدمات و مراجعه کاربران به شعبات فیزیکی و دیجیتال خود استفاده کنند. تولید محتوای جذاب در رسانه‌های اجتماعی مانند یک دعوت‌نامه اختصاصی برای مشتریان بالقوه عمل می‌کند. در این مواقع توصیه می‎‌شود که بانکداران از حضور مستقیم در تبلیغات تلویزیونی، رادیویی و فیزیکی خودداری کرده و به قلب رسانه‌های پُرمخاطی یعنی سوشیال مدیاهای پُربازدید امروزی، متکی باشند.

پست‌های جذاب بصری، تبلیغات انحصاری و اشتراک‌گذاری لحظات ناب مشترک با مخاطبان و کاربران، علاقه آنها را بر می‌انگیزد و مشتریان را وادار می‌کند تا موقعیت فیزیکی سازمان مالی و بانکی شما را کشف کرده و تعامل دیجیتال خود با شما را به مراجعات در دنیای واقعی تبدیل کنند. بنابراین به فعالان صنعت بانکداری گوشزد شده است که در سال جدید میلادی، حتما از قدرت تبلیغات مبتنی بر لوکیشن در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی استفاده کنند. زیرا رسانه‌های بسیار پُربازدیدی مانند اینستاگرام، توئیتر و فیس‌بوک به کسب‌وکارهای مالی و بانکی اجازه می‌دهند تا تبلیغات هدفمندی را به ‌طور خاص به کاربران در مجاورت جغرافیایی خود ارائه کنند.

الزام غیرقابل چشم‌پوشی نسبت به پذیرش مفهوم هوش مصنوعی در ارکان مختلف نظام بانکی

در دنیای آتی صنعت بانکداری، پذیرش هوش مصنوعی (AI) فقط یک روند نیست. این پذیرش به معنای یک تغییر بزرگ در زمین بازی بزرگ‌تر است و درب‌های زیادی را به روی مجموعه ای از مزایا و ویژگی‌های منحصر به فرد باز می‌کند. در حقیقت، هوش مصنوعی بازوی قابل اتکا و یکپارچه فکری و اجرایی صنعت بانکداری جهان در افق‌های آتی خواهد بود. حضور هوش مصنوعی در نظام بانکداری، با شناسایی کامل هویت و ویژگی‌های مخاطبان و کاربران این صنعت آغاز می‌شود. در واقع، بانک‌ها از هوش مصنوعی برای درک ترجیحات و نیازهای مشتریان خود به وسیله روند پیچیده و پیشرفت‌های از تجزیه و تحلیل داده‌های آنها استفاده می‌کنند. هوش مصنوعی، نظام بانکداری را برای کاربر شخصی‌سازی کرده و همواره در خدمت مشتریان شما قرار می‌گیرد. هوش مصنوعی به سوالات و نگرانی‌های مخاطبان در زمان واقعی و مناسب پاسخ می‌دهد، مشاوره‌های مالی اختصاصی شده را در اختیار آنها قرار می‌دهد، پیشنهادات هدفمند در انتخاب محصول و خدمات مالی به کاربر می‌دهد و حتی به راحتی می‌تواند در شناسایی پیشگیرانه کلاهبرداری‌های سایبری به وی کمک نماید. بنابراین این فناوری، به مثابه یک دستیار و مشاور شخصی، اختصاصی و حرفه‌ای در کنار کاربران قرار می‌گیرد تا سفر بانکی خود را به بهترین نحو ممکن، ادامه داده و به پایان برسانند.

در مقابل، این رویکرد فناورانه محاسن زیادی نیز برای موسسات مالی و نهادهای بانکی دارد. در حقیقت، هوش مصنوعی و ماشین لرنینگ، نگهبانان مکانیزم‌ها و سازماندهی‌های مالی بانکداران هستند. آنها به طور خستگی‌ناپذیر در پشت صحنه فعالیت می‌کنند، اقدامات مجرمانه مالی را شناسایی کرده و حفره‌های امنیتی خطرآفرین را مسدود می‌کنند و بدین ترتیب علاوه بر به حداقل رساندن ریسک‌های سیستماتیک، در ایمن‌تر کردن تجربه مالی آنلاین بین کاربر و بانک نیز نقش بسزایی ایفا می‌کنند. آخرین گزارش‌های نهادهای ناظر مالی حاکی از آن است که حدود ۸۰ درصد بانک‌ها، مزایای بالقوه هوش مصنوعی را شناخته و تأثیر آن را خیره‌کننده اعلام کرده‌اند، به طوری که به نظر می‌رسد ارزش افزوده بالقوه حاصل از به کارگیری هوش مصنوعی در صنعت بانکداری جهان در سال ۲۰۲۵ ، به بیش از یک تریلیون دلار برسد.

منابع:

1. https://www.pwc.com/gx/en/industries/financial-services/publications/financial-services-in-۲۰۲۵/retail-banking-۲۰۲۵.html
2. https://www.intuition.com/top-۵-operational-risks-for-banks-in-۲۰۲۵/
3. https://strands.com/blog/۲۰۲۵-banking-trends/
4. https://www.oracle.com/financial-services/driving-success-in-retail-banking-banking/
5. https://strands.com/blog/۲۰۲۵-banking-trends/
6. https://www.grantthornton.ie/insights/factsheets/banking-۲۰۲۵-emerging-risks-and-the-regulatory-agenda/
7. https://www.heitmeyerconsulting.com/risk-and-regulation-۲۰۲۴-and-۲۰۲۵/
8. https://startups.epam.com/blog/challenges-in-banking-industry