امیرحسن مزینی- استاد اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس: عملکرد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در دوره اخیر، به ‌ویژه در زمینه کنترل کل‌های پولی، نقدینگی، نوسانات نرخ ارز، دیپلماسی ارزی و رفع ناترازی بانک‌ها، موضوعی است که نیاز به بررسی دقیق و جامع دارد. برای ارزیابی این عملکرد، باید شرایط سیاسی و اقتصادی کشور را در نظر گرفت. در این دوره، بانک مرکزی توانسته است با مدیریت مناسب، آثار چالش‌های سیاسی را تا حدی حل و فصل کند و همزمان در زمینه کنترل قیمت ارز و تأمین نیازهای ارزی کشور اقداماتی را انجام دهد. به ‌ویژه، در نظام ارزی کشور، کنترل قیمتی و تأمین نیازهای ارزی به ‌طور همزمان صورت گرفته است که این امر به‌ نوبه خود اقدامی مثبت به شمار می‌آید. با این حال، اگر به این موضوع از زاویه‌ای وسیع‌تر نگاه کنیم، مشخص است که سیاست‌های پولی و ارزی اتخاذ شده تبعات انقباضی خاصی را به همراه داشته است. یکی از تبعات منفی این سیاست‌ها، کاهش رشد اقتصادی ناشی از انقباض اعتبار و مدیریت عملکرد اعتباری بانک‌ها بوده است. این موضوع تا حدودی قابل پیش‌بینی بود و باید به‌ عنوان یک چالش جدی مدنظر قرار گیرد. با این وجود، عملکرد بانک مرکزی در زمینه کنترل نظام بانکی و مدیریت اضافه برداشت بانک‌ها به ‌طور کلی قابل قبول بوده است. اما واقعیت این است که این اقدامات نمی‌توانند به‌ صورت پایدار ادامه پیدا کنند و نمی‌توان به‌ راحتی افق دو یا سه ساله‌ای برای آن تعیین کرد.

یکی از موارد ضروری برای بهبود وضعیت اقتصادی، کاهش فاصله نرخ ارز در بازار آزاد و بازارهای ثانویه است. هرچند که تمایل به یکسان‌سازی نرخ ارز وجود ندارد، اما باید در یک افق زمانی میان‌مدت، فاصله این نرخ‌ها به ‌تدریج کاهش یابد تا رانت‌های ارزی حذف شوند. بخش قابل توجهی از مشکلات اقتصادی کشور به فساد ناشی از ناکارآمدی‌ها و قیمت‌گذاری نامناسب ارزی مرتبط است. در سال‌های آینده، باید به سمت واقعی کردن نرخ ارز برویم و این کار باید با تدبیر و به آرامی انجام شود. این تغییرات اجتناب‌ناپذیر هستند و در صورت عدم توجه به آنها، مشکلات موجود در اقتصاد کشور ادامه خواهد یافت. تغییرات در حوزه ریاست‌جمهوری و بهبود سیاست‌های خارجی می‌تواند به این روند کمک کند و رانت‌های ارزی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. با توجه به عملکرد بانک مرکزی در این دوره، می‌توان نمره "خوب" و قابل قبولی به آن داد. این نمره نشان‌دهنده تلاش‌های مثبت بانک مرکزی در کاهش التهابات و بحران‌هاست، هرچند که تبعات منفی آن در حوزه رشد اقتصادی و انقباض اقتصادی را نباید نادیده گرفت. برای ادامه این روند، ضروری است که ماژول‌های اصلی تغییر کنند و بانک مرکزی به‌ طور مستمر بر روی اصلاحات و بهبود وضعیت اقتصادی تمرکز کند.