دکتر موسی شهبازی، صاحب‌نظر اقتصادی: تلاش خوبی در خصوص دسته بندی نظرات و دیدگاه‌ها شده است، ولی هنوز تعریف روشنی از بحث سیاست تثبیت در ارائه انجام نشده که مثلا بگوییم حول آن الزامات و نقاط قوت و ضعف ارائه می‌شود. در واقع مخاطب نقاط مثبت و منفی حول تثبیت ارز را دریافت نمی‌کند. یک سیاست تثبیتی بحث شده، اما سیاست تثبیت دقیقا به چه معنایی مطرح است؟ کدام نرخ ارز مدنظر ما است؟ تثبیت در کوتاه‌مدت است یا بلندمدت؟ آیا تثبیت به معنای ثبات است؟ اینها قرائت‌های مختلفی است و به نظرم خوب است که ابتدا تعاریف مختلف و وجوه مختلف این سیاست تثبیت گفته شود و بعد درباره الزامات و نقاط قوت و ضعف بحث شود.

مطلب بعدی اینکه مشخص نیست این جمع‌بندی در انتها می‌خواهد چه چیزی را به ‌عنوان یک جمع تصمیم‌ساز به بانک مرکزی بگوید. آیا می‌خواهد یک سیاستی را تجویز کند و جمع‌بندی تصمیم اساتید و خبرگان را منتقل کند و بگوید که با این سیاست و با این الزامات و با این رویکردها می‌توانید به هدف برسید، یا اینکه می‌خواهد جوانب آن سیاستی که بانک مرکزی پیش می‌برد را به بانک مرکزی بگوید و هشدار دهد که احیانا تبعات و الزامات آن این است. این ابهام ممکن است برای جمع‌بندی یک مقدار کار را سخت کند.

پیشنهاد بنده این است که سیاست‌های مختلف و نقاط ضعف و قوت‌شان جمع‌بندی شود. مقایسه در تجویزهای سیاستی برای سیاست‌گذار خیلی بهتر است تا اینکه یک چیزی را بگوییم و مدام حول آن نقطه قوت و ضعف را بررسی کنیم.

به نظرم تناقض‌هایی هم در ارائه وجود داشت. مثلا یک جایی یک راهکارهایی برای تقویت بحث سیاست تثبیت ارائه شد، در صورتی که خودش یک سیاست مستقل است. مثلا کسانی که می‌گویند تعیین نرخ ارز مبتنی بر عوامل بنیادین، فارغ از درستی یا غلطی آن، خودش یک سیاست است، یعنی تجویز است. خودش راهکار تقویتی سیاست‌های دیگر نیست.

از این دست نکات به نظرم در ارائه قابل تقویت است و نهایتا اینکه روی بحث یک مقدار کلان‌تر هم می‌توان تحلیل کرد. یعنی یک تصویری از وضعیت پیش روی اقتصاد، منابع و مصارف ارزی، اینکه اقتصاد را در یک سال آینده چگونه پیش‌بینی می‌کنیم و از کدام ناحیه سیاست ارزی و تورم می‌تواند متاثر باشد.

بحث کوتاه‌مدت و میان‌مدت و بلندمدت هم فکر می‌کنم اینجا یک مقدار خلط شده است، یعنی ای بسا سیاست تثبیت در کوتاه‌مدت انتخاب درست سیاست‌گذار باشد، ولی مثلا ما برای سال‌های بعد ممکن است نوع دیگری فکر کنیم یا بودجه را که می‌خواهیم ببندیم آن وقت سازوکار و متغیرهای دیگری را در تصمیم‌مان وارد کنیم.