بانک مرکزی در یکسال اخیر اجرای سیاست تثبیت اقتصادی را به عنوان محوری‌ترین برنامه خود عملیاتی کرده است. نتایج اجرای این سیاست که به عقیده اغلب اقتصاددانان، در شرایط مناسبی در اقتصاد ایران برنامه‌ریزی و اجرایی شده، بهبود عملکرد شاخص‌های اقتصادی بوده است. بانک مرکزی در یکسال اخیر توانسته است تا با اعمال برخی مراقبت‌ها، نرخ رشد نقدینگی را کاهش و بر ترازنامه بانک‌ها نیز نظارت دقیق‌تری را داشته باشد. همچنین کارکرد سیاست تثبیت بر بازار ارز قابل توجه بوده و نرخ‌ها در ماه‌های اخیر، روند باثباتی را طی کرده است و بازار ارز از هیجانات قیمتی دوره‌های گذشته فاصله گرفته است. بانک مرکزی معتقد است در شرایط فعلی اقتصاد ایران، انتخاب و اجرای سیاست تثبیت، بهترین تصمیم بوده و شرایط اقتصادی کشور ایجاب می‌کرد تا بانک مرکزی از سیاست‌های تثبیت اقتصادی به منظور جلوگیری از ادامه روند نوسانات شدید در اقتصاد ایران جلوگیری کند. در عین حال، بر این نکته نیز تاکید می‌شود که با بهبود شرایط، سیاست‌های عملیاتی بانک مرکزی نیز تغییر و به روزرسانی خواهد شد. بسیاری از کارشناسان، افزایش میزان پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد ایران را حاصل اجرای دقیق سیاست تثبیت اقتصادی می‌دانند. همچنین بسیاری بر این اعتقادند که درمان بنیادین تورم در اقتصاد ایران، مستلزم آن است که همزمان با تعمیق بازار ارز، از بروز نوسانات و جهش‌های مقطعی ارز به منظور کنترل انتظارات تورمی جلوگیری شود. هفته‌نامه تازه‌های اقتصاد در خصوص یکسال اجرای سیاست تثبیت اقتصادی، گفتگویی با علی ملک‌زاده، تحلیلگر مسائل اقتصادی داشته که به شرح زیر است:
نتایج اجرای سیاست تثبیت اقتصادی نمایان شده و در یکسال گذشته از طریق اجرای این سیاست، آرامش به بازار ارز بازگشت و نرخ رشد نقدینگی نیز از بالای ۴۰ درصد به کانال ۲۰ درصد وارد شده است. تحلیل شما از نتایج اجرای این سیاست چیست؟
معتقدم سیاست تثبیت نرخ ارز سبب آرامش در بازارهای مختلف شده است، به طوری که نمود آن را در بازار خودرو، مسکن، طلا و ارز می‌توان مشاهده کرد، اما در مبحث نقدینگی باید عرض کنم که در پایان سال ۱۳۹۹ و نیمه نخست سال ۱۴۰۰، شاهد روند صعودی رشد نقدینگی در کشور بودیم، به همین دلیل این امر سبب آثار سوء اقتصادی در کشور شد، اما طی یکسال اخیر با اقدامات موثر بانک مرکزی، شاهد آن هستیم که در ابتدای پاییز سال‌جاری، رشد نقدینگی به ۲۶.۴ درصد رسیده است.
به نظر می رسد این کاهش بیش از ۱۶ واحد درصدی رشد نقدینگی طی دو سال اخیر و دستیابی به ارقام هدف‌گذاری شده برای این متغیر، بدون تردید با اجرای سیاست‌های مناسب اتخاذ شده توسط بانک مرکزی صورت گرفته است.
بانک مرکزی معتقد است که از طریق سیاست تثبیت اقتصادی، بازار ارز را نیز تثبیت خواهد کرد و از آنسو نیز با رگولاتور بازارها، می‌تواند نرخ تورم را کنترل کند. پیش‌بینی شما از روند تورم در ماه‌های پیش‌رو چیست؟
کاهش سرعت گردش ضریب فزاینده پول با نرخ تورم ارتباط دارد و به همین دلیل، بخشی از تورم کنترل شده جامعه با کاهش سرعت گردش پول در ارتباط است. بخشی از کنترل تورم ناشی از کاهش سرعت گردش پول است که بانک مرکزی نسبت آن را در مهر ماه سال‌جاری با سال گذشته بررسی کرد و نشان داد این عامل ناشی از محدودسازی رشد ترازنامه بانک‌هاست.
کنترل ترازنامه بانک‌ها به کاهش سرعت پول در گردش منجر می‌شود، اما موضوع حائز اهمیت، کنترل نرخ تورم با توجه به کاهش رشد پایه پولی است. اگر رشد پایه پولی کنترل نشود، کاهش سرعت پول در گردش در بلندمدت نمی‌تواند به کاهش نرخ تورم یا کاهش انتظارات تورمی منجر شود، بنابراین سیاست‌گذار باید به این دو مولفه توامان توجه کند.
با توجه به برنامه‌های بانک مرکزی به نظر می‌رسد نرخ تورم تا پایان سال دوباره روند کاهشی به خود بگیرد به طوری که هم اکنون نیز نمود آن را می‌توان در بازارهای مختلف دید.
کنترل نقدینگی و جلوگیری از بروز آسیب رشدهای بالای نقدینگی بر بازارها و نرخ‌ها، یک اقدام قابل قبولی بوده که صورت گرفته و نرخ رشد نقدینگی به سطوح نزدیک به هدف پایان سال (۲۵ درصد) رسیده است. کاهش سرعت رشد نقدینگی چه آثار مثبتی را به همراه خواهد داشت؟
طبیعتا کاهش سرعت رشد نقدینگی، تبعات زیادی دارد به طوری که اگر نقدینگی موجود در دست مردم از مجموع حجم تولید و قیمت آن بیشتر باشد، قیمت‌ها بالا می‌رود تا پول موجود برابر با تولید شود، بنابراین زمانی که حجم نقدینگی افزایش پیدا می‌کند، به همان میزان نیز قیمت کالاها افزایش می‌یابد.
نقدینگی و سرعت گردش پول دو مولفه‌ای است که به طور همزمان بر تورم اثر دارند و با کاهش نرخ رشد نقدینگی و سیالیت پول توسط بانک مرکزی، به نوعی شاهد کنترل تورم خواهیم بود. همچنین در سال‌جاری با افزایش فروش نفت، درآمدهای دولت هم افزایش پیدا کرده و استقراض آن از بانک مرکزی کمتر شده است. در این شرایط است که انتظارات تورمی نیز کاهش پیدا می‌کند. در وضعیت فعلی شاید مهم‌ترین اثر کاهش سرعت نقدینگی، کاهش نرخ تورم در بازارهای مختلف باشد که به مدد سیاست‌های مختلف بانک مرکزی حاصل شده است.
برخی اقتصاددانان معتقدند که بانک مرکزی باید سیاست تثبیت را با قدرت ادامه دهد و اساسا اقتصاد ایران شرایط اجرای سیاست‌هایی مانند شناوری نرخ ارز را ندارد. شما چقدر با این دیدگاه موافقید؟
یکی از بهترین سیاست‌های بانک مرکزی در یکسال اخیر، سیاست تثبیت اقتصادی و برنامه ایجاد صندوق تثبیت ارزی است. این صندوق مانع تزریق بی‌رویه ذخایر ارزی به بازار و خروج احتمالی آن از کشور می‌شود. از طریق صندوق تثبیت ارزی، عرضه و تقاضای ارز توسط بانک مرکزی قابل کنترل می‌شود و این موضوع از التهابات و هیجانات کاذب بازار پیشگیری می‌کند. این سیاست طبیعتا سبب می‌شود که بازرگانان، تجار و فعالان اقتصادی برای آینده خود برنامه‌ریزی کرده و مردم نیز می‌توانند تصویری از وضعیت اقتصادی کشور در ماه‌های آینده داشته باشند، بنابراین پُر واضح است که در وضعیت فعلی بسیاری از مردم دیگر اشتیاقی به خرید ارز در بازار ندارند، چون جلوی نوسانات گسترده این بازار گرفته شده است.
نظر شما