تولد، کودکی و نوجوانی زیتی اختر عزیز در خانواده‌ای دانشگاهی و اهل علم

"اونگکو زتی اختر بینتی اونگکو عبدالعزیز"، با نام اختصاری زیتی اختر عزیز، در ۲۶ آگوست ۱۹۴۷ در شهر جوهور بهرو در ایالت جوهور مالزی به دنیا آمد. پدرش اونگکو عبدالعزیز، اقتصاددان، استاد و معاون دانشگاه مالایا و از معدود دانشگاهیانی بود که عنوان پروفسور سلطنتی مالزی (پروفسور دیراجا) را کسب کرده بود. مادرش، آزاه محمد آلساگوف، مدرس زبان و ادبیات فارسی در کالجهای ایالت جوهور مالزی بود. زیتی اختر در خانوادهای دانشگاهی و اهل علم پرورش یافته بود و همین امر موجب علاقه‌مندی وی به این عرصه شد، به طوری که یکی از بزرگترین تفریحات و لحظات خوش روزهای کودکی خود را، رفتن به دانشگاه و کالج همراه پدر و مادر خود می‌داند و از خاطرات حضور در اتمسفر دانشگاهی در دوره خردسالی و نوجوانی، به عنوان مشوق اصلی در ایجاد علاقه برای راهیابی به بهترین دانشگاه‌های مالزی و ایالات متحده یاد می‌کند. زیتی اختر عزیز تحصیلات متوسطه خود را در سال ۱۹۶۴ در مدرسه آسونتا، در منطقه پتالینگ جایا به پایان رساند و در همان سال، برای آغاز دوره کالج، روانه‌ی پایتخت مالزی شد و به انستیتو سنت جان در کوالالامپور، ورود کرد. عملکرد درسی درخشان وی در کالج سنت جان و کسب نمرات عالی سبب شد که زیتی اختر بتواند جواز حضور در لیست واجدین شرایط برای دریافت بورسیه ملی تحصیلات دانشگاهی مالزی را به دست آورد (آکادمی علم و فناوری مالزی، ۲۰۲۴).

دریافت بورسیه تحصیلی از دولت مالزی و درخشش علمی در ایالات متحده

زیتی اختر عزیز به سبب به دست آوردن جایگاه ممتاز در بین فارغ‌التحصیلان کاج سنت جان، امکان دریافت بورسیه ملی تحصیلی دولت مالزی که توسط وزارت علم، پیشرفت و فناوری این کشور اهدا می‌شد را پیدا کرد. زیتی اختر با راهنمایی‌ها و تشویق‌های خانواده و به سبب علاقه‌مندی وافر ایجاد شده در وی به شاخه اقتصاد و مالی متاثر از محیط شغلی و علمی پدر، در سال ۱۹۶۶، با دریافت بورسیه ملی دولت مالزی، به مقطع لیسانس رشته اقتصاد و امور مالی دانشگاه مالایا مالزی، یعنی همان دانشگاه محل تدریس پدر وارد شد و در سال ۱۹۷۰، با کسب معدل A++ در بین بیش از ۳ هزار دانشجو از تمامی دانشکده‌ها و کالج‌های این دانشگاه، به عنوان برترین دانشجوی مقطع کارشناسی این دانشگاه انتخاب و جایزه ۲۵۰۰ دلاری را از آن خود کرد. موفقیت‌های علمی زیتی اختر به همین جا ختم نشد و وی به سبب کسب نمرات درخشان و با قبولی و احراز رتبه اول در آزمون اعزام به خارج دانشجویان که هر ساله توسط وزارت علم، پیشرفت و فناوری برگزار می‌شد، در اکتبر ۱۹۷۰، موفق به اخذ بورسیه کامل تحصیلی (شامل تحصیل رایگان به همراه دریافت مقرری ماهانه) در سطح کارشناسی ارشد رشته اقتصاد و مهندسی مالی از دانشگاه پنسیلوانیای ایالات متحده شد. همچنین اختر عزیز در سال ۱۹۷۳ و پس از فارغ‌التحصیلی از مقطع فوق لیسانس، بار دیگر با دریافت بورسیه کامل تحصیلی، مقطع دکتری رشته علوم اقتصادی در دو شاخه مهم اقتصاد پولی و مالیه بین‌الملل را در همین دانشگاه آغاز و در سال ۱۹۷۸، با دفاع از رساله دکترای خود با عنوان " رویکردهای پیشگامانه در حوزه جریان سرمایه و پیامدهای آن برای سیاست پولی"، به مسیر موفق و درخشان تحصیلات آکادمیک خود در ایالات متحده پایان داد. خلاصه‌ای از پروسه علمی و دانشگاهی طی شده توسط زیتی اختر عزیز به شرح زیر است:

-کارشناسی اقتصاد و امور مالی، دانشگاه مالایا، مالزی، ۱۹۷۰-۱۹۶۶

-کارشناسی ارشد اقتصاد و مهندسی مالی، دانشگاه پنسیلوانیا، ایالات متحده، ۱۹۷۳-۱۹۷۰

-دکتری علوم اقتصادی شاخه اقتصاد پولی و مالیه بین‌الملل، دانشگاه پنسیلوانیا، ایالات متحده، ۱۹۷۳-۱۹۷۸

همچنین زیتی اختر عزیز جز معدود فارغ‌التحصیلان دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا است که توانسته هم در سطح کارشناسی ارشد و هم در سطح دکتری، به طور همزمان جایزه برترین دانشجوی مقاطع تحصیلات تکمیلی و جایزه بهترین رساله علمی دانشجویی سال را از آن خود کند. (وبگاه انجمن فارغ‌التحصیلان دانشگاه پنسیلوانیا، ۲۰۲۴)

فعالیت‌های آکادمیک برجسته و تخصص‌های پژوهشی زیتی اختر عزیز

زیتی اختر عزیز ، به دلیل توانایی علمی و استعداد شگرفی که در دوران تحصیلات آکادمیک در مالزی و ایالات متحده از خود نشان داده بود، به راحتی امکان حضور به عنوان استاد تمام وقت در بهترین دانشگاه‌های مالزی، دانشگاه‌های معتبر آسیایی و حتی کالج‌های ایالات متحده را داشت، اما به سبب مشغله کاری حرفه‌ای و اجرایی حاصل از حضور موثر چندین ده‌های در بدنه اقتصادی دولت مالزی، این مهم میسر نشد. با این حال، اختر عزیز، هیچگاه به طورکامل از بستر پویای فعالیت‌های علمی و دانشگاهی، دور نشد.

وی پس از فارغ‌التحصیلی از مقاطع تحصیلات تکمیلی در ایالات متحده، مدتی به عنوان پژوهشگر ارشد در دپارتمان اقتصاد دانشگاه پنسیلوانیا در حوزه سیاست‌گذاری پولی، بحران‌های بانکی و نظام‌های پولی و ارزی بین‌الملل، به تحقیقات گسترده پرداخت. همچنین اختر عزیز، محقق مدعو صندوق بین‌المللی پول در واشنگتن دیسی و محقق ارشد بانکی در آژانس برنامه‌ریزی اقتصادی در نیویورک بوده است. (وبگاه مدرسه کسب و کار آسیا، ۲۰۲۴)

در این سالها، دکتر اختر عزیز در مقاطع مختلف تحصیلی در دانشگاه‌های معروف مالزی مانند دانشگاه مالایا، دانشگاه ملی کوالالامپور، دانشگاه تکنولوژی مالزی، دانشگاه بین‌المللی اسلامی مالزی و همچنین در آکادمی آموزش‌های مالی و اقتصادی بانک جهانی، پژوهشکده مطالعات بانکی و مالی نوین در نهاد بانک تسویه بین‌الملل، واحدهای درسی مختلف و متنوعی در حوزه علوم اقتصادی، مهندسی مالی، مالیه و تجارت بین‌الملل، بانکداری بین‌الملل و مدیریت راهبری اقتصادی را تدریس کرده است.

همچنین زیتی اختر عزیز در طول دوران زندگی علمی و آکادمیک خود علاوه بر تدریس، به پژوهش‌های دانشگاهی، تحقیقات کلان ملی و بین‌المللی، نگارش مقالات علمی و یادداشت‌ها و سرمقالات در ژورنال‌ها، نشریات و جراید معتبر بین‌المللی و سخنرانی و مصاحبه علمی در شاخه‌هایی نظیر"سیاست‌های پولی"، "جریان‌های سرمایه و تحرکات پولی و ارزی"،"سیاست‌گذاری کلان پولی"، "مهندسی مالی"، " مولفه‌های پولی کارآمد"، "سیاست‌گذاری اقتصادی"، "سیاست‌گذاری بانکی"، "تامین مالی در اقتصاد جنوب شرق آسیا"، "مدیریت راهبری اقتصادی"، "بانکداری مدرن" و "بحران‌های بانکی در هزاره جدید" پرداخته است. (وبگاه انستیتو کسب و کار آکسفورد،۲۰۲۴)

مروری بر دوران حرفه‌ای شغلی و مناصب اجرایی دکتر زیتی اختر عزیز

-تحلیلگر اقتصادی، مرکز آموزش و تحقیقات بانک مرکزی آسیای جنوب شرقی، ۱۹۸۴-۱۹۷۹

-تحلیلگر ارشد اقتصاد پولی بین‌الملل، مرکز پژوهش‌های بانک مرکزی مالزی، ۱۹۸۷-۱۹۸۴

-مدیر پژوهشکده مطالعات اقتصاد و مالیه بین‌الملل، وزارت اقتصاد و دارایی مالزی، ۱۹۹۰-۱۹۸۷

-مدیرکل مرکز پژوهش‌های بانک مرکزی مالزی، ۱۹۹۲-۱۹۹۰

-جانشین معاون ارزی و مالیه بین‌الملل، بانک مرکزی مالزی، ۱۹۹۵-۱۹۹۲

-نماینده تام‌الاختیار بانک مرکزی مالزی در بریتانیا، ۱۹۹۷-۱۹۹۵

-معاونت اقتصادی، مالی و عملیات بازار خارجی ، بانک مرکزی مالزی، ۱۹۹۸-۱۹۹۷

-قائم مقام و نایب رئیس بانک مرکزی مالزی، ۲۰۰۰-۱۹۹۸

-رئیس کل بانک مرکزی مالزی (نگارا بانک)، ۲۰۰۰-۲۰۱۶

-ریاست کارگروه منطقه‌ای بانک‌های مرکزی شرق آسیا، ۲۰۱۰-۲۰۰۶

-ریاست هیات اقتصادی و بانکی مالزی در صندوق بین‌المللی پول، ۲۰۱۲-۲۰۰۸

-نماینده تام‌الاختیار دولت مالزی در بانک تسویه بین‌الملل، ۲۰۱۴-۲۰۱۲

-موسس شورای مشورتی آسیایی بانک تسویه بین‌الملل، ۲۰۱۴

- رئیس کارگروه شورای مشورتی منطقه‌ای هیات ثبات مالی در آسیا، ۲۰۱۶-۲۰۱۴ (بانک توسعه آسیایی، ۲۰۲۴)

دکتر زیتی اختر عزیز به ریاست بانک مرکزی مالزی منصوب شد

در آوریل سال ۲۰۰۰میلادی، با پایان یافتن دوره ماموریت علی ابوالحسن سلیمان به عنوان ریاست بانک مرکزی مالزی، نشست مشترک نخست وزیر، رئیس مجلس سنا، اعضای هیات مدیره نگارا بانک مالزی و وزیر اقتصاد و دارایی این کشور برای انتخاب رئیس جدید این نهاد مالی برگزار شد. پس از چندین ساعت بحث و گفتگو، حاضرین در جلسه با اکثریت آراء، دکتر زیتی اختر عزیز را برای یک دوره ۴ ساله قابل تمدید، به ریاست بانک مرکزی مالزی موسوم به نگارا بانک برگزیدند. عملکرد درخشان اختر عزیز در این سمت، موجب انتصاب مجدد وی در این جایگاه به مدت سه دوره دیگر شد. بدین ترتیب، دوران ریاست زیتی اختر عزیز بر بانک مرکزی مالزی، به عنوان هفتمین رئیس و اولین رئیس زن در تاریخ این نهاد، در اول می سال ۲۰۰۰ آغاز و پس از ۱۶ سال، در ۳۰ آوریل ۲۰۱۶ به پایان رسید. از منظر بسیاری از تحلیلگران اقتصادی و مالی، اختر عزیز به عنوان رئیس بانک مرکزی مالزی، نقش مهمی در عبور اقتصاد این کشور و بسیاری از اقتصادهای جنوب شرق آسیا از بحران‌های مالی ۱۹۹۸، ۲۰۰۰ و بحران مالی جهانی ۲۰۰۸ داشته و همچنین نقش گسترده‌ای در توسعه بسترهای مالی اسلامی و تقویت همکاری‌ها و یکپارچگی مالی منطقه‌ای، ایفا کرده است. دوره مدیریت دکتر زیتی اختر عزیز در نگارا بانک مالزی، مقارن با حضور آلن گرینسپن، بن برننکی و جنت یلن در صدر نهاد فدرال رزرو ایالات متحده بوده است. (بانک مرکزی مالزی، ۲۰۲۴)

اقدامات و چالش‌های زیتی اختر عزیز در دوره مدیریت بر بانک مرکزی مالزی

*بهبود و ارتقا وضعیت شاخص تورمی و ثبات قیمت‌ها در دوره مدیریت اختر عزیز

یکی از مهم‌ترین اقدامات زیتی اختر عزیز در جایگاه ریاست بانک مرکزی مالزی، بهبود و ارتقا نسبی در وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی این کشور از جمله نرخ تورم، نرخ بیکاری، تولید ناخالص داخلی، رشد اقتصادی، شاخص قیمت مصرف‌کننده و سایر شاخص‌های مرتبط بوده است. اختر عزیز به دلیل تحصیل در بهترین مراکز دانشگاهی جهان و حضور در جایگاه‌های شغلی و پژوهشی ویژه در نهادهای مالی بین‌المللی از جمله بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و بانک تسویه بین‌الملل، به خوبی نسبت به طراحی و اجرای سیاست‌های پولی بهینه در جهت دستیابی به اهداف مدنظر دولت مالزی، احاطه کامل داشت.

نمودار (۱) - روند تاریخی نرخ تورم در اقتصاد مالزی و چشم‌انداز آتی

(ناظر بر دوره مدیریت اختر عزیز / ۲۰۰۰-۲۰۱۶)

منبع: https://www.statista.com/statistics/۳۱۹۰۳۳/inflation-rate-in-malaysia/

اولین مسئله و چالش مهم پیشروی اختر عزیز، برنامه‌ریزی برای چگونگی کنترل و هدایت وضعیت نرخ تورم در دوره مدیریت خود بود. زیتی اختر عزیز در بدو ورود خود به بانک مرکزی، در اولین کنفرانس خبری به اصحاب رسانه اعلام کرد که یکی از مهم‌ترین رسالت‌های ما در این دوره از مدیریت بر بانک مرکزی، اصلاح ساختار تورمی و بهبود وضعیت سطح عمومی قیمت‌ها خواهد بود. وی با اشاره به اوضاع تورم در اقتصاد مالزی در دهه‌های گذشته اشاره می‌دارد که ما در این سالها، با وضعیت تورمی خاصی روبرو بودیم که این شرایط، برای توسعه متوازن و پایدار اقتصاد مالزی در آینده، چالش‌آفرین خواهد بود. لذا ما قصد داریم که سیاست‌گذاری‌های بانک مرکزی در این حوزه را، دوباره بازطراحی کنیم. در همین راستا، هدف‌گذاری تورمی بانک مرکزی مالزی در دوره پیشرو، در مرز ۲.۲ درصد معین شد و اختر عزیز توانست با اجرای بسته سیاست پولی جدید مشتمل بر رویکردهای سرمایه‌افزا و مولد تولید و با ارائه تسهیلات بلندمدت با نرخ بازپرداخت صفر به صنعتگران، فعالان حوزه‌های استارتاپی، خدماتی و فناورانه، با گردش صحیح جریان پول در جامعه، نرخ تورم را پس از سالها، به محدود هدف‌گذاری مدنظر حاکمیت سیاسی و اقتصادی مالزی و مدیریت موفقی بر سطح عمومی قیمت‌ها به ویژه در دوره بحران مالی سال ۲۰۰۸ داشته باشد. (وبگاه نشریه بنکر، ۲۰۲۲)

نمودار (۲)- وضعیت روند شاخص نرخ تورم مالزی در دوره مدیریت زیتی اختر عزیز

منبع: https://tradingeconomics.com/malaysia/inflation-cpi

چالش بعدی پیش روی اختر عزیز، وضعیت تورم شاخص قیمت تولیدکننده و شاخص قیمت مصرف‌کننده در مالزی بود. در دهه‌های قبل از حضور وی در بانک مرکزی، این دو مولفه، همواره دچار نوسانات سینوسی و گاها شدید در اقتصاد مالزی بود که همین امر، به ویژه پس از بحران جهانی انرژی و نفت در آغاز هزاره جدید و در بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ و همچنین بحران مالی فراگیر جهانی ۲۰۰۸، کنترل قیمت نهاده‌های تولیدی و مصرفی را با مشکل عدیده، روبرو کرد. زیتی اختر عزیز، در اکتبر ۲۰۱۰، با ارائه یک دستورالعمل اجرایی جدید در قالب برنامه سیاست‌گذاری پولی در تولید و مصرف، به آشفتگی بازار این دو شاخص مهم پایان بخشید. با اقدامات تیم اجرایی اختر عزیز، هر دو مولفه، طی سالهای پیشرو یک روند منظم و قابل مدیریت را طی کردند. (رویترز، ۲۰۲۳)

اصلاح ساختاری کارآمد در صنعت بانکداری مالزی و عبور موفق از بحران مالی ۲۰۰۸

بحران مالی جهانی سال ۲۰۰۸ که باعث شیوع و گسترش بحران بدهی دولتی به ویژه در منطقه جنوب شرق آسیا و در نتیجه، فروپاشی سازوکارهای بانکی و انفجار حباب املاک و مستغلات در این مالزی شده بود، دولت این کشور را مجبور به مداخله شتاب‌زده و سریع کرد و چون سیاست‌گذاران حاکمیتی و سیاسی، نتوانستد برنامه جامع و پویا و رویکرد بهینه و فکرشده‌ای را برای رفع این آشفتگی ناگهانی مالی و بانکی ارائه دهند، پایه‌های نظام بانکداری مالزی دچار تزلزل شدید شد و بخشی از بانک‌های مهم مالزی، در آستانه اعلام ورشکستی قرار گرفتند و این سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد و حساب نشده، نتونست ترمیمی بر این فروپاشی قریب‌الوقوع باشد. همین امر موجب شد که کابینه دولت وقت مالزی، با دستور مستقیم به رئیس بانک مرکزی، خواستار چاره‌اندیشی عاجل و برنامه‌ریزی شده در باب این فاجعه ملی اقتصادی در حال وقوع شد. در این برهه از زمان بود که زیتی اختر عزیز دست به ابتکار عمل هوشمندانه ای زد که می‌توان گفت، یکی از اقدامات موثر و مهم وی که کلاف سردرگم اقتصاد آشفته مالزی به ویژه در بخش بانکی را از ورطه نابودی قریب‌الوقوع نجات داد، همین ابتکار بود. وی پیشنهاد اصلاحات ساختاری در صنعت بانکداری مالزی با اتخاذ رویکرد ادغام و تملک را داد.

زیتی اختر عزیز در نشست خبری رونمایی از برنامه اصلاحات بنیادین صنعت بانکداری مالزی در اکتبر ۲۰۱۱ اعلام کرد که اثرات مخرب مداخله اشتباه حاکمیت مالزی و سیاست‌گذاری ناصحیح بانکداران مرکزی در سالهای گذشته که مغایر با اصول اقتصاد بازار بوده و منجر به تضاد منافع عمومی، ناکارآمدی در تخصیص منابع و افزایش ریسک بخش بانکی شد، پایه‌گذار ناکامی‌های پی در پی آتی کشور در مسیر برون رفت از بحران‌های بانکی بوده است اما امروز، ما در بانک مرکزی مالزی بنا داریم که با برنامه‌ریزی مدون و تصمیم‌سازی‌های صحیح، به این فروپاشی قریب‌الوقوع خاتمه دهیم. اختر عزیز، هدف و رسالت خود از عملیاتی‌سازی این بسته پیشنهادی اصلاحات بانکی را، بازگرداندن اعتماد به بازارهای مالی داخلی و بین‌المللی این کشور و جلوگیری از تسری این بحران مهلک به سایر بخش‌های اقتصاد مالزی عنوان کرد.

در راستای اجرای این برنامه اصلاحی، زیتی اختر عزیز طی یک بازه زمانی ۹ ماهه، اقدام به شناسایی، ادغام و تملک بانک‌های عامل و موسسات مالی و اعتباری در مالزی که بر طبق شاخص‌های استاندارد این صنعت، ورشکسته اعلام شده و یا در شرف ورشکستگی قرار داشتند، نمود. این بانک ها عمدتا، دو سال پس از آغاز بحران مالی ۲۰۰۸، به دلیل اینکه بخش اعظمی از دارایی و سرمایه سپرده‌گذاران خود را به صورت تسهیلات خُرده‌فروشی مسکن ارائه کرده بودند، پس از ترکیدن حباب املاک و مستغلات در مالزی، دچار افزایش بسیار شدید و تصاعدی در نرخ حق بیمه ریسک و نرخ معاوضه نکول اعتباری شده و ورشکسته شده بودند. مبتنی بر داده‌ها و گزارشات منتشره شده در سایت بانک مرکزی مالزی، در سه ماهه آخر سال ۲۰۱۲ میلادی، مجموعه اقدامات زیتی اختر عزیز و تیم اجرایی تحت مدیریت وی در این حوزه موجب شد که عملکرد بازار بانکی، رقابت‌پذیری بخش‌های مالی و بانکی و سرعت و حجم پرداخت بدهی‌های معوقه آنها، به شکل معناداری، بهبود یابد. در واقع، با ادغام بانک‌های عامل و موسسات مالی و اعتباری مالزیایی در شرف ورشکستگی با یکدیگر و تملک بانک‌های ورشکسته توسط بانک‌های تجاری سالم، کارایی نظام مالی و بانکی مالزی، در دوره اختر عزیز، در سطح قابل قبول و فراتر از انتظاری افزایش یافت و این برنامه اصلاحی، اثرات منفی و مخرب مداخلات دولت در مکانزیم‌های مالی این کشور را به حداقل رساند. (بانک توسعه آسیایی، ۲۰۲۴/ فوربز،۲۰۲۲)

توسعه بازارها و آزادسازی مالی تدریجی در اقتصاد مالزی در دوره زیتی اختر عزیز

یکی دیگر از خدمات شایان و اقدامات درخشان زیتی اختر عزیز در دوره مدیریت بر بانک مرکزی مالزی، توسعه بازارها و آزادسازی مالی تدریجی در این کشور بود. وی معتقد بود با توجه به ماهیت متنوع منطقه‌ای در قاره آسیا، دستیابی به پیش‌شرط‌های لازم برای دستیابی به یکپارچگی مالی، بسیار چالش‌برانگیز خواهد بود. با این حال، وی در آگوست ۲۰۱۳ اعلام کرد که در حال اتخاذ رویکرد انعطاف‌پذیرتری در این حوزه هستیم. زیرا باور داریم که یکپارچگی مالی به شکل مشارکت منطقه‌ای بیشتر، در بهبود سیستم‌های مالی داخلی کشورها خود را نشان خواهد داد و این امر، از طریق آزادسازی تدریجی بخش‌های مالی و توسعه بازارها، امکان‌پذیر خواهد بود.

با اجرای طرح‌های برنامه‌ریزی شده و مدون زیتی اختر عزیز در این حوزه در سال ۲۰۱۳، شاهد افزایش سرمایه‌گذاری درون منطقه‌ای و بهبود جریان پرتفوی سرمایه در اقتصاد مالزی بودیم که به تعمیق بازارهای مالی این کشور، کمک شایان کرد.

از سوی دیگر، روند بهبود توسعه‌ بازارهای مالی منطقه‌ای، ارتقا کارآمدی مکانیزم‌های پرداخت و تسویه، افزایش هماهنگی در استانداردها و شیوه‌های عملیاتی جاری از جمله رویکردهای نظارتی و همچنین، ایجاد ظرفیت‌های نهادی برای بهبود عملکرد واسطه‌های مالی داخلی، از جمله اقدامات مهم زیتی اختر عزیز در این حوزه بود. (بانک تسویه بین‌الملل، ۲۰۲۳)

توسعه فزاینده رویکرد تامین مالی اسلامی در اقتصاد جنوب شرق آسیا توسط اختر عزیز

تحول کلیدی دیگر وی، پُررنگ کردن نقش فزاینده تامین مالی اسلامی در نظام مالی بین‌الملل بود. زیتی اختر عزیز با توسعه بازار اوراق قرضه اسلامی (صکوک) و ایجاد ترتیبات نهادی بین‌المللی در این بخش، به حفظ ثبات مالی در اقتصاد جنوب شرق آسیا، یاری رساند. دکتر اختر عزیز تامین مالی اسلامی را به کانال مهمی برای تخصیص کارآمد منابع مالی در سراسر مرزهای آسیایی و تنوع بخشی به ریسک‌های احتمالی تبدیل کرده و روابط مالی قوی‌تر بین آسیای جنوب شرقی و خاورمیانه را تسهیل می‌کند، در واقع، اقدامات زیتی اختر عزیز در بانک مرکزی مالزی، بازار صکوک اسلامی را به یک مسیر تسهیل‌کننده پویا برای جمع‌آوری سرمایه و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری بین‌المللی مبدل کرد که برون‌داد مثبت آن در سالهای آتی، در اقتصاد کشورهای جنوب شرق آسیا، به وضوح قابل مشاهده بود. (بانک تسویه بین‌الملل، ۲۰۲۳/ بانک توسعه آسیایی، ۲۰۲۴)

مناصب علمی و اجرایی زیتی اختر عزیز پس از خروج از بانک مرکزی مالزی

دوران ریاست زیتی اختر عزیز، اقتصاددان و بانکدار کهنه‌کار، بر مسند بانک مرکزی مالزی در ۳۰ آوریل ۲۰۱۶ به پایان رسید و وی اعلام کرد که پس از ۱۶ سال خدمت در ۴ دوره متوالی، قصد بازنشستگی دارد. در همین راستا، با وجود درخواست‌های مکرر مقامات عالی کابینه دولت وقت و به ویژه نخست وزیر وقت مالزی مبنی بر علاقه حاکمیت مالی و اقتصادی این کشور به ادامه حضور موثر و پرثمر وی در این جایگاه، اما زیتی اختر عزیز خستگی ناشی از ربع قرن حضور فعال خود در این سمت و تمایل بازگشت به مناصب مشاوره‌ای، پژوهشی و علمی را عامل اصلی عدم پذیرش دوباره ریاست بر بانک مرکزی مالزی، اعلام کرد و طی مراسم بدرقه باشکوهی، به حضور خود در این نهاد مالی، پایان داد. دکتر زیتی اختر عزیز از سال ۲۰۱۶ تا به امروز، در مناصب علمی و اجرایی زیر، مشغول به فعالیت بوده‌است:

-استاد مدعو دپارتمان علوم اقتصادی، دانشگاه مالایا، مالزی، ۲۰۱۶-ادامه دارد

-استاد مدعو دپارتمان اقتصاد، مالیه و بانکداری در دانشگاه بین‌المللی اسلامی مالزی، ۲۰۱۷-ادامه دارد

-پژوهشگر ارشد مطالعات سیاست پولی، صندوق بین‌المللی پول، ۲۰۲۲-۲۰۱۸

-رئیس هیات مدیره هلدینگ دولتی خدمات مالی و بانکی پربادانان ناسیونال برهاد (PNB)، مالزی، ۲۰۰۲۱-۲۰۱۸

-پژوهشگر مدعو اقتصاد و مالیه بین‌الملل، آکادمی پژوهش‌های بنیادین بانک جهانی، ۲۰۲۳-۲۰۱۹

-مشاور ویژه اقتصادی و مالی کابینه نخست وزیری مالزی، ۲۰۲۰-ادامه دارد

-ریاست هیات امنا و مدیریت کل مدرسه کسب و کار آسیا، کوالالامپور مالزی، ۲۰۲۱-ادامه دارد

-مشاور ویژه مالی و اقتصادی ریاست کل بانک توسعه آسیایی، ۲۰۲۲-ادامه دارد (اتحادیه بانک‌های مرکزی جهان،۲۰۲۳)

افتخارات و جوایز ملی و بین‌المللی زیتی اختر عزیز در عرصه علم و سیاست

-دریافت نشان ملی " وفاداری به تاج و تخت مالزی"، دربار پادشاهی مالزی، ۲۰۰۱

-دریافت جایزه معتبر ملی"مدیر برتر حوزه بانکداری"، وزارت اقتصاد و دارایی مالزی، ۲۰۰۲

-دریافت نشان ملی "شوالیه بزرگ تاج سرزمینی"، دربار پادشاهی مالزی، ۲۰۰۳

-دریافت جایزه معتبر ملی"مدیر برتر دولتی"، کابینه دولت مالزی، ۲۰۰۵

-دریافت جایزه "مدیر برتر مالیه بین‌الملل"، بانک جهانی، ۲۰۰۶

-دریافت نشان ملی "شوالیه تاج جوهور"، دربار پادشاهی مالزی، ۲۰۰۷

-دریافت جایزه پژوهشگر برتر اقتصاد بانکداری، صندوق بین‌المللی پول، ۲۰۰۹

-انتخاب به عنوان برترین بانکدار مرکزی در جهان توسط نشریه گلوبال فاینانس، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۳

-دریافت جایزه معتبر ملی "مدیر نمونه اقتصادی و مالی سال" از نخست وزیر وقت مالزی، ۲۰۱۰

-دریافت عنوان "مدیر برتر علمی و تحقیقاتی"، بانک جهانی، ۲۰۱۱

-نامزد اصلی جایگزینی دومینیک استراس کان در جایگاه ریاست صندوق بین‌المللی پول، ۲۰۱۱

-دریافت جایزه معتبر ملی "راهبرِ نوآور و نوساز مالی" از نخست وزیر وقت مالزی، ۲۰۱۲

-دریافت جایزه معتبر "بانکدار خبره" از بانک تسویه بین‌الملل، ۲۰۱۳

-دریافت نشان ملی درجه دوم "خانواده سلطنتی جوهور"، دربار پادشاهی مالزی، ۲۰۱۴

-دریافت عنوان پژوهشگر برتر حوزه سیاست‌های پولی، بانک جهانی، ۲۰۱۵

-دریافت جایزه معتبر جهانی "یک عمر دستاورد بانک مرکزی"، ایالات متحده، ۲۰۱۶

-دریافت نشان بین‌المللی "ستاره طلایی خورشید طلوع"، آکادمی سلطنتی ژاپن، ۲۰۱۷

- دریافت جایزه سلطنتی "خدمات ارزنده و برتر مالی اسلامی"، کوالالامپور مالزی، ۲۰۱۸

- دریافت جایزه معتبر"ویلیام بیل سیدمن" به پاس یک عمر دستاورد در رهبری صنعت خدمات مالی، ایالات متحده، ۲۰۱۸

-دریافت مدرک دکترای افتخاری مدیریت دولتی از دانشگاه ملی کوالالامپور، ۲۰۲۰

-دریافت مدرک دکترای افتخاری مدیریت اجرایی از دانشگاه ملی کوالالامپور، ۲۰۲۱

-دریافت مدرک دکترای افتخاری مدیریت اجرایی از دانشگاه تکنولوژی مالزی، ۲۰۲۳

-دریافت مدرک دکترای افتخاری علوم اقتصادی و بانکداری از دانشگاه بین‌المللی اسلامی مالزی، ۲۰۲۳ (اتحادیه بانک‌های مرکزی جهان، ۲۰۲۴)

انتخاب زیتی اختر عزیز به عنوان برترین سکانداران مرکزی جهان

نشریه معتبر گلوبال فاینانس در سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۳، دکتر زیتی اختر عزیز را به عنوان یکی از ۱۰ بانکدار مرکزی برتر جهان انتخاب کرد. زیتی اختر عزیز در جایگاه ریاست بانک مرکزی مالزی، در گزارشات مرتبط با "Central Banker Report Cards" در سالهای مذکور، توانست بالاترین درجه کیفیت عملیاتی (A) را از این نشریه آمریکایی دریافت کرد. این عنوان هر ساله از سوی نشریه گلوبال فاینانس، به روسای بانک‌های مرکزی جهان براساس یک فرآیند بررسی دقیق، تعلق می‌گیرد. مبتنی بر این فرآیند، برجسته‌ترین سیاست‌گذاران پولی دنیا بر مبنای مدیریت مطلوب برای دستیابی به رشد باثبات و حفظ تعادل اقتصاد کشورها مشخص می‌شوند. بهینه‌سازی فرآیندهای بانکی در مواجه با بحران، تثبیت تورم در نزدیکی نرخ هدف، اهمیت به نوآوری و تکنولوژی و تلاش برای دسترسی به جریان سرمایه آزاد، عمده‌ترین معیارهای مورد توجه این نشریه برای انتخاب روسای برتر بانک‌های مرکزی است. زیتی اختر به عنوان رئیس بانک مرکزی مالزی، جز معدود بانکداران زن در جهان محسوب می‌شود که موفق به دریافت این جایزه شده است. استفان لاکارادو، مدیرعامل اجرایی وقت گلوبال فاینانس در بیانیه‌ رسمی اهدای این جایزه عنوان کرد که دکتر اختر عزیز، از سال ۲۰۰۰ که در جایگاه فرماندار بزرگترین نهاد مالی مالزی قرارگرفته است، از آن زمان تاکنون، اقدامات متعددی را برای بهبود وضعیت ثبات و رشد مستمر در اقتصاد داخلی مالزی با اولویت دادن به ثبات قیمتی و مدیریت تورم به اجرا گذاشته است. وی همچنین نقش پُررنگ و عملکرد ویژه زیتی اختر عزیز در راهبری کارآمد بانک مرکزی مالزی در طول بحران مالی آسیایی در اوایل هزاره جدید، تحولات بنیادین مثبت در نظام پولی و بانکی مالزی و تقویت همکاری‌ها و یکپارچگی مالی منطقه‌ای در مواجه با بحران مالی ۲۰۰۸ را تحسین برانگیز دانست. (بانک تسویه بین‌الملل، ۲۰۲۳/ بلومبرگ، ۲۰۲۳)

اهدای جایزه جهانی یک عمر دستاورد بانک مرکزی به زیتی اختر عزیز

در ۱۷ آوریل ۲۰۱۶، زیتی اختر عزیز، به عنوان اولین بانکدار مرکزی زن در جهان توانست جایزه جهانی معتبر یک عمر دستاورد بانک مرکزی را دریافت کند. این جایزه مهم و ارزشمند، طی یک مراسم رسمی و باشکوه در کوالالامپور با حضور نجیب رزاق، نخست وزیر وقت مالزی، کریستین لاگارد، رئیس وقت صندوق بین‌المللی پول، جیم یونگ کیم، رئیس وقت بانک جهانی و پیتر رادینسون، مدیرعامل وقت اتحادیه بانک‌های مرکزی جهان، به اختر عزیز اهدا شد. در هنگام دریافت این جایزه، زیتی اختر عزیز با ابراز خرسندی از واجد صلاحیت شدن برای دریافت این عنوان مهم، خاطرنشان کرد که این دستاور بزرگ، متعلق به همه مدیران، کارکنان و همکاران وی در بانک مرکزی مالزی است که در ۱۶ سال اخیر، از هیچ تلاشی برای بهبود وضعیت شاخص‌های کلان اقتصادی مالزی و ارتقا جایگاه بین‌المللی مالی وتجاری این کشور، دریغ نکردند. جایزه معتبر جهانی یک عمر دستاورد بانک مرکزی، هر ساله از سوی اتحادیه بانک‌های مرکزی جهان به یکی از بانکداران مرکزی برتر، تعلق می‌گیرد. این جایزه براساس معیارهایی نظیر اقدامات و ابتکارات نوآورانه در حوزه بانکی، تغییر چشم‌انداز جهانی به صنعت بانکداری یک کشور، ارائه خدمات عمومی مالی برجسته و همچنین نحوه رویایی بهینه بانکدار مرکزی و تیم تحت مدیریت وی با بحران‌ها و چالش‌های این صنعت، اهدا می‌شود (هیات خدمات مالی اسلامی، ۲۰۲۴).

منابع:

1. https://www.akademisains.gov.my/People/zeti-akhtar-aziz/
2. https://www.alumni.upenn.edu/ People/zeti-akhtar-aziz/
3. https://oxfordbusinessgroup.com/articles-interviews/strong-foundations-zeti-akhtar-aziz-governor-bank-negara-malaysia-on-regional-economic-integration-viewpoint
4. https://asb.edu.my/about/board-of-governors/zeti-akhtar-aziz
5. https://en.wikipedia.org/wiki/Zeti_Akhtar_Aziz
6. https://www.ifsb.org/cpt-speeches/keynote-speech-by-h-e-dr-zeti-akhtar-aziz-former-governor-bank-negara-malaysia-at-the-۱۴th-ifsb-summit-۲۰۱۹-islamic-finance-for-sustainable-development-in-the-era-of-technological-innovations/
7. https://www.centralbanking.com/awards/۲۴۴۰۱۹۹/lifetime-achievement-award-zeti-akhtar-aziz
8. https://www.bis.org/review/r۱۱۰۶۲۲e.pdf
9. https://www.bloomberg.com/profile/person/۱۷۲۶۳۶۵
10. https://www.bnm.gov.my/governors/Zeti-Akhtar-Aziz/
11. https://www.bis.org/review/r۱۳۱۱۲۲i.htm
12. https://www.isdb.org/news/dr-zeti-akhtar-aziz-bank-negara-malaysia-governor-declared-winner-of-idb-prize-in-islamic-banking-and-finance-۱۴۳۳h-۲۰۲۴
13. https://www.thebanker.com/Zeti-Akhtar-Aziz-why-Asia-will-be-ready-for-the-next-crisis-۱۵۰۴۲۵۲۸۳۳
14. https://www.reuters.com/article/malaysia-cenbank/profile-malaysias-central-bank-governor-zeti-akhtar-aziz-idUSCENBANKMY۲۰۱۱۰۲۲۳/
15. https://www.forbes.com/global/۲۰۲۲/۱۱۰۸/power-women-۱۰-zeti-akhtar-aziz-peggy-liu-women-watch.html?sh=۳f۶ee۷۶d۱۴f۵
16. https://www.statista.com/statistics/۳۱۹۰۳۳/inflation-rate-in-malaysia/
17. https://tradingeconomics.com/malaysia/inflation-cpi
18. https://tradingeconomics.com/malaysia/food-inflation
19. https://tradingeconomics.com/malaysia/consumer-price-index-cpi