دکتر حسین درودیان، اقتصاددان: تثیبت ارز موضوع مهمی است، چون نرخ ارز اثر پُررنگ و مستقیمی بر انتظارات عمومی حاکم بر کشور، سطح قیمت‌ها و فضای کلی اقتصاد دارد، ثبات داشتن ارز از یک طرف جلوی جهش‌های ناگهانی، دفعی و شدید ارز را می‌گیرد و از طرف دیگر به سیاق برخی سال‌ها اجازه نداده با وجود تورم، نرخ ارز برای مدت طولانی تثبیت شود.

با توجه به شرایط کنونی اقتصاد، تحریم و تنش ارزی، اکنون به هیچ‌وجه مسئله ثابت نگه داشتن قیمت ارز مطرح نیست، مسئله ما جلوگیری از جهش‌های شدید نرخ ارز است. در حال حاضر، بانک مرکزی قیمت ارز را سرکوب نمی‌کند، اما از آن طرف نرخ بازار را هم رها نکرده تا دوباره شاهد جهش قیمت ارز باشیم، هدف باید مدیریت رفتارهای نرخ ارز در بازار آزاد باشد.

سیاست تثبیت بانک مرکزی را نمی‌توان با سرکوب نرخ مقایسه کرد. زمانی می‌توان ادعای سرکوب نرخ ارز داشت که چند سال متوالی نرخ ارز ثابت باشد، اما در مقابل قیمت‌ کالاها و نرخ رشد نقدینگی و تورم مداوم افزایشی باشد. اما از زمان اجرای برنامه تثبیت نرخ ارز، جهش تورم یا رشد نقدینگی نداشتیم.

از آنسو، هدف کلی ثبات‌بخشی و ایجاد صندوق تثبیت ارز، هدف موجهی است. برای اینکه هدف ثبات‌بخشی در بازار ارز اتفاق بیفتد بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار ناچار است در قالب صندوق تثبیت یا هر برنامه دیگری، منابع ارزی خوبی در اختیار داشته باشد تا در مواقعی در مقابل جهش قیمت ارز بایستد.

برای اینکه بانک مرکزی منابع ارزی خوبی در اختیار داشته باشد، لازم است نرخ ارز آزاد را به رسمیت بشناسد و هدف ثبات‌بخشی را نرخ ارز بازار آزاد قرار دهد. توجه به نرخ ارز بازار آزاد به این دلیل است که اگر بانک مرکزی بخواهد ارز را به صورت ترجیحی و در نرخ‌های پایین‌تر از بازار آزاد تخصیص دهد، نتیجه این می‌شود که منابع ارزی را از دست خواهد داد، وقتی منابع ارزی را از دست بدهیم ارزی باقی نمی‌ماند که بخواهیم هدف تثبیت قیمت بازار آزاد را محقق کنیم.

قیمت‌گذاری ارز زیر قیمت بازار، به طور معناداری با موضوع تثبیت منافات دارد. تثبیت به معنی ثبات بخشی و نه ثابت نگه داشتن، نیازمند این است که سیاست‌گذار در مواقعی که می‌تواند ارز را خریداری و آن منابع را در مواقعی که بازار نیاز دارد تزریق کند.

تزریق یک‌طرفه ارز و قیمت‌گذاری موجب می‌شود به صورت دائم ارز را با قیمت پایین تزریق کنید البته این اقدام هم تا یک جایی، زمانی و دوره‌ای امکان اجرا دارد و زمانی که منابع تمام شد نمی‌توان این کار را انجام داد. هدف صندوق تثبیت ایجاب می‌کند که منابع ارزی پایداری داشته باشیم، پایداری در منابع ارزی نیازمند ثبات و تشکیل صندوق تثبیت است و این موضوع با ارزان‌فروشی ارز در منافات است.

برای مدیریت بازار ارز و ایجاد منابع پایدار ارزی در صندوقی مانند صندوق تثبیت ارز، بانک مرکزی باید بر تمام منابع ارزی نظارت و دسترسی داشته باشد تا ارز مازاد را در صندوق ذخیره کند. البته دستگاه‌های مختلف باید برنامه بانک مرکزی برای ثبات بازار ارز را حمایت کنند تا تامین ارز از مسیر بانک مرکزی صورت بگیرد و بازارهای غیررسمی بر قیمت‌سازی در ارز تسلط نداشته باشند.

در واقع نباید فکر کنیم ایجاد صندوق تثبیت به این معنی است که هر وقت خواستیم ارز را با قیمت ارزان تقاضا کنیم، منابع این صندوق برای ایجاد آرامش در بازار در مواقع تنش ارزی است. در این مواقع مجری یا سیاست‌گذار، با استفاده از ارزهای ذخیره شده، ثبات را در بازار برقرار می‌کند و مانع از آن می‌شود که بازار ارز برای مدت طولانی دچار التهاب شود. صندوق تثبیت شوک‌های ارزی را کنترل خواهد کرد.