اگرچه واژه ابرتورم یک اصطلاح شناخته شده در ادبیات اقتصادی است و دهه‌ های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است، اما طی سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ کشور ونزوئلا با ثبت تورم ۶۵ هزار درصدی، رکورد جدیدی از تورم در جهان را به جای گذاشت که در نوع خود بی‌نظیر بوده است   و همین مساله رکورد جدیدی از تورم را در جهان امروز نشان داد. در ادبیات علمی، شاخص یا نشانگر متعارف برای ترسیم شرایط ابرتورمی در یک اقتصاد، افزایش بیش از ۵۰ درصدی طی یک ماه است که اولین بار در سال ۱۹۵۶ توسط فیلیپ کاگان، استاد اقتصاد در دانشگاه کلمبیا پیشنهاد شد. به عبارتی تورم بیش از ۱۳ هزار درصدی در سال را ابرتورم می‌نامند؛ بنابراین از نظر اعداد و ارقام و درصد، تورم‌ های ۵۰ یا حتی ۱۰۰ درصدی در یک سال و تدوام آن در سال‌های مختلف با مفهوم واقعی ابرتورم به هیچ وجه قابل مقایسه نیست.

از طرفی بررسی شرایطی که کشور های درگیر در ابرتورم در طول ۱۰۰ سال اخیر با آن مواجه شده‌اند نیز در پاسخ به سوال فوق (چرا ایران دچار ابرتورم نمی‌شود؟) مفید فایده خواهد بود. در شرایط عادی تورم وقتی بوجود می‌آید که افزایش عرضه پول به پشتوانه رشد اقتصادی که توسط تولید ناخالص داخلی (GDP) اندازه‌گیری می‌شود نباشد و در این شرایط عرضه پول موجب تورم می‌شود. اگر تولید ناخالص داخلی که شاخصی برای تولید محصولات و خدمات است، رشد نکند، کسب و کارها برای افزایش سودآوری و حفظ و بقای خود به ناچار به افزایش قیمت‌ ها روی می‌آورند. به عبارتی مردم پول بیشتری در اختیار می‌گیرند؛ بنابراین برای خرید کالا پول بیشتری هم پرداخت می‌کنند و این چرخه موجب افزایش تورم می‌شود.

هر چقدر تولید ناخالص داخلی با کاهش بیشتری مواجه شود، اوضاع اقتصادی وخیم‌ تر شده و قیمت‌ ها بالاتر می‌روند، مصرف‌ کنندگان پول بیشتری پرداخت می‌کنند و بانک مرکزی نیز پول بیشتری چاپ می‌کند که نتیجه این فرآیند، یک دور باطل تورمی است. اما چنین دور باطلی لزوما به ابرتورم ختم نخواهد شد. برای ابرتورم شرایط بسیار وخیم اقتصادی و تا حدودی صفر شدن تولید ناخالص داخلی بر اثر شرایط غیرعادی مانند جنگ‌ های بزرگ و ویرانگر که تمام زیرساخت‌ های اقتصادی و تولیدی یک کشور را به طور کامل نابود نماید یا با توقف مواجه کند، مورد نیاز است. این در حالی است که ایران به ویژه در ۵۰ سال اخیر، جنگ بزرگ ۸ ساله و بعد ها تحریم‌ های سنگینی را پشت سر گذاشته که هیچ کدام نتوانستند تولید ناخالص داخلی ایران را متوقف نمایند.

در بدترین حالت‌ ها که هیچگونه وارداتی از بیرون کشور هم اتفاق نیفتد باز هم توان داخلی ایران در حوزه‌ های مختلف مانند کشاورزی و صنعت می‌توانند نیاز های ضروری را تامین نمایند. ضمن اینکه قدرت سیاسی و سایر مولفه‌ های ژئوپلتیک ایران هیچگاه اجازه توقف کامل چرخه تولید را نمی‌دهد. بنابراین اصولا بستر های ابرتورم در ایران (چه به صورت بالفعل و چه به صورت بالقوه) وجود ندارد.

دکتر محمد جلیلی، اقتصاددان