کشور عراق همسایه غربی ایران جزو چند کشور نخست طرف تجاری کشورمان طی سال های اخیر بوده است. تجار و بازرگانان ایرانی تامین کننده بخش قابل توجهی از کالا ها و ملزومات کشور عراق بوده و از منظر مراودات تجاری، دو کشور در همکاری مناسبی به سر می‌برند. ایران همچنین در زمینه تامین انرژی از جمله برق نیز با عراق داد و ستد دارد و به تازگی این کشور توانسته است بدهی برقی خود به ایران را پرداخت نماید. طبق آمار های موجود، طی سال ۱۴۰۱ به میزان ۱۰.۳ میلیارد دلار کالای ایرانی به کشور عراق صادر شده که از این منظر، عراق بیشترین سهم را در سبد کالا های صادراتی ایران در بین کشور های همسایه طی سال گذشته داشته است. آمار ها همچنین نشان می‌دهد که میزان خرید کالا های ایرانی از سوی طرف های عراقی در سال گذشته به نسبت سال ۱۴۰۰، افزایش نیز داشته است. در خصوص وضعیت مراودات تجاری بین دو کشور ایران و عراق و همچنین ظرفیت سنجی توسعه همکاری ها در زمینه های بانکی و انجام مبادلات با ارز های محلی؛ با دکتر حیدر نعمه بخیت، استاد مدیریت و اقتصاد دانشگاه کوفه عراق گفتگویی انجام دادیم که در زیر می‌آید:
ایران و عراق طی سال های گذشته میزان روابط تجاری خود را افزایش داده‌اند. به تازگی رایزنی هایی از سوی بانک مرکزی ایران برای حذف دلار از مبادلات تجاری آغاز شده که با جریان دلار زدایی راه افتاده در جهان همگرا است. در خصوص برقراری مراودات بدون دلار بین ایران و عراق چه نظری دارید؟
کاهش وابستگی به دلار آمریکایی که باعث صرفه جویی در هزینه های دریافت ارز، کاهش کارمزد ها، کم شدن تفاوت نرخ ارز و ... می‌شود، اولین گام مهمی است که تجار و بازرگانان دو کشور ایران و عراق می‌توانند در راستای حذف دلار از مبادلات و تجارت بر پایه ارز های محلی دو کشور بردارند. در کنار این، تشویق تجارت داخلی بین عراق و ایران و ارتقای سطح همگرایی منطقه ای نیز مسئله بسیار مهمی است که می‌تواند پیوند های دو کشور را تقویت کند. توسعه و ترویج مبادلات تجاری با استفاده از دینار و ریال به جای دلار می‌تواند در سایه دستیابی به ثبات پولی و افزایش اثر بخشی ابزار های پولی که بانک های مرکزی را قادر می‌سازد سیاست های پولی متناسب با وضعیت اقتصاد را دنبال کنند، محقق خواهد شد. در حال حاضر، فشار های آمریکایی ها، عدم وحدت در تصمیم گیری و همچنین عدم اجماع سیاسی بین طرف های عراقی در اجرای اینگونه سیاست ها، مانع ایجاد می‌کند و عراق نیاز دارد تا در این زمینه ها به اجماع ملی برسد.
شرکت ها و تجار ایرانی بخش قابل توجهی از نیاز های وارداتی عراق را تامین می‌کنند. تا چه میزان وجود پیوند های اقتصادی و تجاری را در کنار پیوند های همسایگی موثر می‌دانید؟
عراق در زمینه خود کفایی برای تامین کالا ها و خدمات مختلف مصرفی و تولیدی خود مشکل دارد و ظرفیت های بالای ایران در تامین نیازمندی های عراق باعث شده تا ایران پس از چین و ترکیه، سومین کشور تامین کننده ملزومات عراق باشد. بنابراین وجود این نیاز در عراق، فرصتی را برای کالا های ایرانی در جهت تقویت حضور خود در بازار عراق و همچنین افزایش حجم مبادلات تجاری را فراهم می‌کند. طبق آمار های سال ۲۰۲۲، جمهوی اسلامی ایران حدود ۴۵۰۰ کالا و خدمات به ارزش ۱۰ میلیارد و ۲۳۶ میلیون دلار به عراق صادر کرده است. در کنار موارد یاد شده، توافقات اخیر سیاسی ایران و عربستان نیز می‌تواند دهه ها تنش متمادی در منطقه را کاهش دهد و علاوه بر این، روابط اقتصادی کشور های عرب منطقه و غیر عرب را بهبود بخشد. این توافق می تواند روابط بین ایران و اعراب از جمله عراق را نیز تعمیق بخشد.
ایران ظرفیت بالایی در برقراری روابط بانکی و ارائه خدمات در حوزه پولی به تجار عراقی دارد و از سویی نیز امکان ایجاد شعب بانک های ایرانی در عراق برای ارائه خدمات بیشتر و مستقیم هم وجود دارد. گسترش مناسبات اینگونه را تا چه اندازه عملیاتی می‌دانید و چه آثاری در روابط اقتصادی دو طرف خواهد داشت؟
نکته دیگر در خصوص توسعه روابط تجاری و اقتصادی دو کشور ایران و عراق به موضوع توسعه همکاری های بانکی باز می‌گردد. عراق در نتیجه شرایطی که از نظر جنگ، تحریم و تروریسم به خصوص مشکلاتی که در زمینه پرداخت و نقل و انتقالات الکترونیکی پشت سر گذاشته است، از توسعه نیافتگی عمده سیستم بانکی رنج می‌برد. در حال حاضر، تعدادی از شعب بانک های ایرانی در عراق فعال هستند که افزایش تعداد این شعب و گسترش فعالیت آنها در عراق تاثیرات مهمی در توسعه روابط اقتصادی دو کشور خواهد داشت.
نظر شما