در دوره اخیر، بانک مرکزی اقدامات متعددی را برای پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد و کاهش نوسانات نرخ ارز انجام داده که تأثیرات مثبتی بر فضای کسب‌وکار داشته است. یکی از این اقدامات، ایجاد ثبات نسبی در بازار ارز از طریق سیاست‌های مؤثر و هدفمند بوده است. با کنترل نوسانات نرخ ارز و کاهش تنش‌های ارزی، بانک مرکزی توانسته است به فعالان اقتصادی این اطمینان را بدهد که می‌توانند برنامه‌ریزی‌های مالی و سرمایه‌گذاری خود را با اطمینان بیشتری انجام دهند. علاوه بر این، بانک مرکزی با شفاف‌سازی سیاست‌های ارزی و اطلاع‌رسانی به موقع در مورد تغییرات و تصمیمات اقتصادی، به بهبود پیش‌بینی‌پذیری در بازارها کمک کرده است. این شفافیت به فعالان اقتصادی اجازه می‌دهد تا استراتژی‌های خود را بر اساس اطلاعات دقیق و به‌روز طراحی کنند و از این طریق ریسک‌های مرتبط با نوسانات ارزی را کاهش دهند. تأثیر مثبت این اقدامات بر فضای کسب‌وکار قابل مشاهده است. با کاهش نوسانات نرخ ارز، هزینه‌های واردات و صادرات کاهش یافته و این امر به بهبود شرایط رقابتی برای تولیدکنندگان داخلی منجر شده است. همچنین، فعالان اقتصادی می‌توانند با اطمینان بیشتری به تأمین مواد اولیه و کالاهای ضروری بپردازند و این موضوع به رونق تولید و افزایش اشتغال کمک می‌کند. اقدامات بانک مرکزی در راستای پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد و کاهش نوسانات نرخ ارز نه تنها به ثبات اقتصادی کمک کرده است، بلکه فضای کسب‌وکار را نیز بهبود بخشیده و به فعالان اقتصادی این امکان را می‌دهد که با اطمینان بیشتری به فعالیت‌های خود ادامه دهند که تداوم این روند می‌تواند به تقویت رشد اقتصادی و افزایش سرمایه‌گذاری در کشور منجر شود. در همین زمینه با پیمان سنندجی، رئیس کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی تهران به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

انتظار شما از بانک مرکزی به عنوان یک فعال اقتصادی در بخش خصوصی چیست؟

انتظارم به عنوان یک فعال اقتصادی عضو اتاق بازرگانی، این است که بانک مرکزی ثبات نسبی نرخ ارز و کاهش نوسانات را فراهم کند. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که همیشه در این حوزه مطرح می‌شود، مسئله ارز است. همچنین، شفافیت بیشتر در سیاست‌گذاری‌های ارزی موضوع دیگری است که بسیار حائز اهمیت است و بخش خصوصی نیاز دارد این شفافیت را بداند تا بتواند برای خود سیاست‌گذاری و استراتژی‌های لازم را در حوزه کسب و کار انجام دهد. تسهیل دسترسی به ارز برای واردات مواد اولیه و کالاهای ضروری نیز یکی از مسائل کلیدی است که در همه حوزه‌ها وجود دارد و نیازمند تسهیل دسترسی بخش خصوصی به ارز است. حمایت از صادرات و بازگشت ارز حاصل از صادرات از دیگر مباحث بسیار مهم در حوزه بخش خصوصی است که باید مورد حمایت قرار گیرد. ایجاد مکانیزم‌های مناسب برای مدیریت تقاضای ارز یکی دیگر از مسائلی است که فعالان بخش اقتصادی و خصوصی مرتب در مورد آن صحبت می‌کنند. همچنین، هماهنگی بیشتر بین سیاست‌های مالی و پولی یکی از درخواست‌هایی است که بخش خصوصی دارد. امیدواریم انتظاراتی که بخش خصوصی به عنوان نیروی محرکه در تولید اقتصاد و چرخش اقتصاد و رونق کسب و کار دارد، مورد توجه قرار گیرد و برای تحقق آن برنامه‌ریزی شود.

یکی از اقدامات مهم بانک مرکزی در دو سال گذشته، فراهم کردن ثبات بازارها برای کنترل نرخ تورم و کاهش آن بوده است. در این زمینه دیدگاه شما چیست؟

بانک مرکزی به عنوان متولی سیاست‌گذاری پولی در کشور، نقش بسیار مهم و موثری در کنترل تورم دارد. سیاست‌گذاری‌ها، تصمیمات استراتژیک و اقداماتی که بانک مرکزی در سطح کشور اتخاذ می‌کند، قطعاً می‌تواند بر مهار تورم تأثیرگذار باشد. به نظر من، اقداماتی که در دو سال گذشته در خصوص مهار تورم توسط بانک مرکزی انجام شده، نشان‌دهنده درک عمیق این نهاد از مسائل و مشکلات مالی کشور است. موضوعات ارزی و مباحث ثبات قیمت، به طور مستقیم بر زندگی و اقتصاد مردم تأثیرگذار هستند. به نظر می‌رسد بانک مرکزی در دوره اخیر این درک را داشته و برای کنترل تورم تلاش کرده است. با این حال، فرآیند کنترل تورم بسیار پیچیده و چندجانبه است و نیازمند همکاری ساختارهای مالی، اداری و همه نهادهای دخیل در این حوزه است. به نظر می‌رسد اقداماتی که تاکنون انجام شده، توانسته تا حدودی تورم را کنترل کند، اما باید توجه داشت که تورم یک شبه به وجود نیامده و به همین ترتیب، حل آن نیز نیاز به زمان و استمرار سیاست‌ها دارد. امیدواریم این روند ادامه یابد و نتایج مثبت آن به زودی ملموس شود.

یکی از اقدامات بانک مرکزی، کنترل ترازنامه بانک‌ها، ایجاد مرکز مبادله طلا و ارز و همچنین تلاش‌هایی برای کنترل کسری بودجه دولت و کنترل تورم بوده است. در این خصوص نظرتان چیست؟

کنترل ترازنامه بانک‌ها، مدیریت کسری بودجه دولت و راه‌اندازی ابزارهای مربوط به بازارهای مالی می‌تواند به ایجاد آرامش و ثبات در حوزه ارزی، تورم و به‌ طور کلی در اقتصاد کشور کمک کند. وقتی افراد در شرایط آرامش قرار دارند، می‌توانند تصمیمات بهتری بگیرند و عملکرد اقتصادی خود را به‌خوبی مدیریت کنند. به نظر من، بانک مرکزی با کنترل این موضوعات می‌تواند این آرامش را به جامعه بازگرداند. در یک سال اخیر شاهد آرامش نسبی در حوزه کسب و کار و اقتصاد بودیم، هرچند که ایرادهایی نیز وجود دارد. درست است که نوسانات نرخ ارز جزئی بوده است، اما هنوز هم تا زمانی که نتوانیم ارز را یکپارچه و تک‌نرخی کنیم و یا حداقل به نرخ‌های موجود در بازار نزدیک کنیم، رانت ارزی و مشکلات مشابه ادامه خواهد داشت. اگر نتوانیم نقدینگی را در بازار جمع‌آوری کنیم، سرمایه‌ها به سمت حوزه‌هایی می‌روند که نباید بروند. وقتی از آرامش در بازار صحبت می‌کنیم، به این معناست که نقدینگی ما باید کمتر باشد، تراز بانک‌ها کنترل شود و تولید به‌ خوبی صورت گیرد. همچنین، ارز باید برای مردم پیش‌بینی‌پذیر باشد و آنها باید بدانند چه اتفاقاتی در حال وقوع است. به‌ علاوه، بازار خودرو باید تعیین تکلیف شود. عوامل زیادی وجود دارد که می‌تواند تأثیرگذار باشد، اما به نظر می‌رسد بانک مرکزی هنوز کارهای زیادی در پیش دارد و باید کنترل‌های خود را در تمامی مباحث اقتصادی تقویت کند. به عنوان یک پیشنهاد، می‌توانیم به پروژه‌های راکد در کشور اشاره کنیم که خودشان عامل تورم هستند. به محض اینکه این پروژه‌ها به بهره‌برداری برسند، می‌توانند به کاهش تورم کمک کنند. اگر بتوانیم از طریق بخش خصوصی، پروژه‌های نیمه‌تمام را فعال کنیم، می‌توانیم به این بخش کمک کنیم. در بسیاری از کشورها، بورس‌ها بازارهایی برای پروژه‌های نیمه‌تمام دارند که این پروژه‌ها را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند. دولت می‌تواند این پروژه‌ها را در بازار بورس ارائه کند و از طریق آنها سرمایه جذب کند. بانک مرکزی می‌تواند در این زمینه اقدامات موثری انجام دهد تا تأثیر بیشتری بر زندگی مردم، اقتصاد و کسب و کارهایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، بگذارد.

کنترل نوسانات ارزی و کاهش انتظارات تورمی چه تاثیری در سایر بازارها و وضعیت اقتصاد کشور داشته است؟

کنترل نوسانات ارزی و کاهش انتظارات تورمی می‌تواند به کاهش فشارهای تورمی در کشور کمک کند. بازار ارز به عنوان یکی از کانال‌های انتقال شوک‌های خارجی به اقتصاد داخلی، نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری انتظارات تورمی دارد. اگر بتوانیم بازار ارز را کنترل کنیم، نرخ ارز را به یکدیگر نزدیک کنیم و از چندگانگی نرخ ارز پرهیز کنیم، فشار روحی و روانی که بر روی اقشار مختلف مردم وجود دارد، کاهش می‌یابد و این موضوع می‌تواند تأثیر مثبتی بر کنترل تورم داشته باشد. بازار ارز، بازاری بسیار حائز اهمیت است و سیاست‌گذاری و کنترل آن می‌تواند تأثیرات زیادی بر سایر بازارها و وضعیت کلی اقتصاد کشور داشته باشد. یکی از درخواست‌هایی که در این دوره از آقای رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی‌اش در اتاق بازرگانی مطرح کردیم، تلاش برای تک‌نرخی کردن ارز است. اگر در شرایط فعلی امکان تک‌نرخی کردن ارز وجود ندارد، حداقل باید به سمت کاهش چندگانگی نرخ ارز و نزدیک کردن آن به یک نرخ مشخص با سیاست‌گذاری مناسب پیش برویم. این اقدام می‌تواند به کاهش انتظارات تورمی کمک کند و آرامش را به حوزه کسب و کار بازگرداند. هر اتفاقی که در حوزه اقتصادی رخ می‌دهد، در نهایت باید به کسب و کار و چرخش تولید برگردد. برای موفقیت در این زمینه، باید تولید را فعال کنیم. به همین دلیل، مقام معظم رهبری بحث سال جهش تولید را مطرح می‌کنند، زیرا با افزایش تولید می‌توان پول‌های سرگردان را مهار کرد، نرخ‌ها را متعادل و متناسب‌سازی کرد و در نهایت تورم را کنترل کرد.

به نظر شما نحوه سیاست‌گذاری بانک مرکزی در دولت جدید باید چگونه دنبال شود؟

سیاست‌گذاری پولی بانک مرکزی باید بر اساس شرایط اقتصادی، تحولات جهانی و اهدافی که دولت تعیین می‌کند، طراحی شود. به اعتقاد من، یکی از کلیدی‌ترین عوامل موفقیت در این زمینه، استقلال بانک مرکزی است. کشورهایی که به لحاظ اقتصادی موفق هستند، به سمت استقلال کامل بانک مرکزی پیش می‌روند. اگر بتوانیم استقلال بانک مرکزی را تقویت کنیم، این امر می‌تواند تأثیر بسزایی در سیاست‌گذاری‌های پولی داشته باشد. در حالی که استقلال فعلی بانک مرکزی وجود دارد، ممکن است درصد آن متفاوت باشد. تقویت این استقلال می‌تواند به بانک مرکزی این امکان را بدهد که با توجه به شرایط اقتصادی، استراتژی‌های دولت و تحولات جهانی، تصمیمات مؤثرتری اتخاذ کند. به طور کلی، استقلال بانک مرکزی در سیاست‌گذاری پولی می‌تواند به ایجاد ثبات اقتصادی و کنترل تورم کمک کند و در نتیجه به بهبود وضعیت اقتصادی کشور منجر شود.

به نظر شما بهترین اقدام بانک مرکزی در یک سال گذشته که نیاز دارد دولت چهاردهم هم ادامه این روند را داشته باشد، چیست؟

قطعاً کنترل نقدینگی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که بانک مرکزی باید به آن توجه کند. کنترل نقدینگی و هدایت آن به سمت تولید، از جمله اقداماتی است که می‌تواند تأثیر بسزایی بر بهبود وضعیت اقتصادی کشور داشته باشد. همچنین، بهبود نظارت بر سیستم بانکی نیز حائز اهمیت است. بانک‌ها باید قادر باشند وام‌هایی را در اختیار تولیدکنندگان و بخش خصوصی قرار دهند تا آنها بتوانند از این منابع مالی بهره‌برداری کنند. بسیاری از کسب‌وکارها به دلیل کمبود سرمایه در گردش با مشکلات جدی مواجه هستند و بانک‌ها باید از اعطای وام‌های غیرضروری پرهیز کنند و منابع خود را به سمت تولید هدایت کنند. یکی دیگر از اقداماتی که به نظر می‌رسد بانک مرکزی و دولت باید به آن توجه کنند، ایجاد شفافیت در بازار ارز است. این شفافیت می‌تواند به کاهش نوسانات ارزی و افزایش اعتماد عمومی به بازار کمک کند. در آینده، بانک مرکزی باید بر تقویت ثبات مالی، توسعه ابزارهای سیاست‌گذاری پولی، افزایش شفافیت، پاسخگویی و تعمیق بازارهای مالی تمرکز کند. این موضوعات می‌توانند به بهبود شرایط اقتصادی و ایجاد امیدواری در آینده کمک کنند. علاوه بر این، استقلال بانک مرکزی نیز بسیار حائز اهمیت است. امیدواریم با تغییرات مثبتی که در دولت در حال شکل‌گیری است، بتوانیم این استقلال را تقویت کنیم و شاهد رونق کسب‌وکار و حرکت سرمایه به سمت تولید باشیم. باید توجه داشت که بخش خصوصی در حال حاضر با مشکلات زیادی مواجه است. برای مثال، در حوزه برق، ناترازی انرژی می‌تواند به توقف تولید منجر شود و این موضوع تبعات جدی برای اشتغال، تورم و وضعیت کلی اقتصاد خواهد داشت. وقتی تولید متوقف می‌شود، مشکلات زنجیره‌ای ایجاد می‌شود که می‌تواند به تأخیر در پرداخت وام‌ها و حقوق کارگران منجر شود. این موضوعات به نوبه خود تأثیر منفی بر بانک‌ها و نظام پولی خواهد گذاشت. در نهایت، امیدواریم با سیاست‌گذاری‌های مناسب و توجه به نظرات مقام معظم رهبری، بتوانیم این چرخه را به حالت صحیح خود بازگردانیم و شرایط بهتری برای تولید و کسب‌وکارها فراهم کنیم.

یکی از ظرفیت‌هایی که در زمینه مناسبات بانکی داریم، پیمان‌های دوجانبه پولی است که با برخی از کشورها مثل روسیه انجام شده است. این پیمان‌های دوجانبه چقدر می‌تواند مؤثر باشد؟

ارتباطات بانکی و پیمان‌های دوجانبه پولی می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد کشور داشته باشند. این نوع پیمان‌ها به ما این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به ارزهای خارجی، مبادلات تجاری خود را تسهیل کنیم و از این طریق، تکنولوژی و مواد اولیه را به کشور وارد کنیم. با توجه به اینکه مناسبات بین‌المللی به سرعت در حال گسترش است، این نوع ارتباطات می‌تواند به ما کمک کند تا در بازار جهانی بهتر عمل کنیم. پیمان‌های دوجانبه پولی می‌توانند در کاهش وابستگی به دلار و دیگر ارزهای غالب بین‌المللی مؤثر باشند و به ما این امکان را بدهند که با کشورهایی که دارای روابط نزدیک‌تری هستیم، مبادلات مالی انجام دهیم. این اقدام نه تنها به تسهیل تجارت کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به تقویت روابط اقتصادی و سیاسی با کشورهای دیگر نیز منجر شود. از سوی دیگر، اتاق‌های مشترک بازرگانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، می‌توانند نقش مهمی در مدیریت و تسهیل این نوع ارتباطات ایفا کنند. این اتاق‌ها می‌توانند به تجار کمک کنند تا از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کنند و از تجربیات یکدیگر استفاده نمایند.