حدود ۹۰ درصد تأمین مالی اقتصاد در ایران بر عهده شبکه بانکی است و این مسئله سبب شده که اقتصاد ایران به اقتصادی متکی به شبکه بانکی تبدیل شود. از اینرو مشکلات شبکه بانکی، اثری سریع و بزرگ بر اقتصاد ایران بر جای می‌گذارد. این مسئله سبب شده که اصلاح ناترازی بانک‌ها امری اجتناب‌ناپذیر و در صدر اولویت‌های بانک مرکزی قرار گیرد، بر همین اساس، اصلاح نظام بانکی و تلاش در جهت رفع ناترازی از شبکه بانکی، از اولویت‌های مهم بانک مرکزی در دوره جدید بوده است. تعیین تکلیف و انحلال سه موسسه ناتراز، کنترل رشد خلق پول بانک‌ها از طریق کنترل کمی و کیفی ترازنامه بانک‌ها، اصلاح ترازنامه و صورت‌های مالی بانک‌ها، تمرکز بر راهکارهای کنترل اصلاح کم رشد نقدینگی و مهار تورم، پایش مستمر اجزای پایه پولی بر اساس رویکرد آینده‌نگر، اصلاح رابطه دولت با بانک مرکزی و بانک‌ها و ساماندهی اضافه‌برداشت بانک‌ه، از جمله اقدامات بانک مرکزی در کاهش ناترازی بانک‌ها و موسسات اعتباری محسوب می‌شود. در همین رابطه با محمدرضا حسین‌زاده، عضو هیات مدیره بانک صادرات به گفتگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
یکی از اقدامات شاخص دولت سیزدهم در بخش بانکی، تعیین تکلیف مؤسسات مالی و انحلال سه مؤسسه ناتراز در سال گذشته بود. به نظر شما این اقدامات در سالم‌سازی محیط بانکی چقدر مؤثر است؟
این نوع اقدامات بانک مرکزی بسیار مؤثر است و نشان می‌دهد که بانک مرکزی به عنوان ناظر، وظیفه خود را به درستی انجام داده و به مسئله بانک‌ها و مؤسساتی که ناترازی یا مشکل‌های خاصی داشته‌اند، مطابق قانون ورود پیدا کرده و آنها را سر و سامان داده است. این برخورد با موسسات ناتراز، به بی‌نظمی موجود در نظام بانکی پایان داده و در این شرایط اقتصادی کشور، تحریم‌ها و...، اقدام تحسین‌برانگیزی است که بانک مرکزی شجاعانه این برنامه را به سرانجام رسانده است.
از اقدامات دیگری که بانک مرکزی در دولت سیزدهم موفق به انجام آن شد، بحث اجرای سیاست کنترل ترازنامه بانک‌ها بود که به عنوان یک اقدام مناسب در اصلاح کُل‌های پولی و در نهایت کنترل تورم شناخته می‌شود. دیدگاه شما در این زمینه چیست؟
این امر بسیار مؤثر است و بانک‌ها را الزام می‌کند که در چارچوب ضوابط و مقررات تعیین شده، رفتار کنند به ویژه اینکه صورت‌های مالی بعضی از این بانک‌ها ناترازی‌های خاصی داشتند و برای خودشان، جامعه و بانک مرکزی مشکلاتی را ایجاد کرده بود. بنابراین هر چقدر بانک مرکزی در این بخش پافشاری کند، نفع آن به همه می‌رسد. باز هم می‌گویم یکی از اقدامات خوب بانک مرکزی در این دوره همین اصلاح ناترازی بانک‌ها است که ورود پیدا کرده و امیدوارم ناترازی همه بانک‌ها برطرف شود که قطعا در کنترل نقدینگی و کاهش تورم بسیار تأثیرگذار خواهد بود و انصافاً تا به حال نیز تأثیرگذار بوده است.
یکی دیگر از مواردی که بانک مرکزی در این دوره انجام داد، بحث فعال‌سازی دیپلماسی بانکی بود که با کشورهای مختلف از جمله روسیه و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مباحث ارزی مطرح و قراردادهایی امضا شد، شما چه تحلیلی در این خصوص دارید؟
سیاست دولت سیزدهم این بود که با کشورهای همسایه روابط اقتصادی و دیپلماسی مناسب داشته باشیم. با حدود ۱۵ کشور مختلف همسایه هستیم که اگر واقعا بتوانیم با اینها روابط اقتصادی خوب و گسترده داشته باشیم، در کنترل فشارهای تورم هم خیلی مؤثر خواهد بود، کمااینکه این کار در بانک مرکزی هم اتفاق افتاده و سفرهایی که جناب آقای دکتر فرزین و بعضی از مقام‌ها به کشورهای مختلف داشتند یا بالعکس مقاماتی که از بانک مرکزی کشورهای همسایه، به کشور ما سفر داشتند و جلسات مشترکی که بین بانک مرکزی‌های دو کشور بوده، باعث شده که تجارت کشور ما با همسایگان مقداری گسترش پیدا کند و مخصوصاً در دور زدن تحریم‌ها می‌تواند بسیار مؤثر باشد و به نظر من این موضوع هم می‌تواند حرکت مثبتی در عملکرد بانک مرکزی تلقی شود.
در حوزه ارزی هم تلاش شد ضمن آرامش‌بخشی به بازار، سبد ارزی کشور هم متنوع شود و وابستگی به دلار کاهش پیدا کند که یکی موارد آن، اختصاص دینار به جای دلار در مراسم اربعین سال گذشته بود. به نظر شما این دست اقدامات تا چه حد مؤثر بوده است؟
یکی از سیاست‌هایی که بانک مرکزی ابلاغ کرده این بود که با کشورهای مختلف با ارز محلی کار شود. با کشورهایی که توانستیم مبادله کنیم، نتیجه‌بخش بوده و هر چقدر با ارزهای محلی کار کردیم، به همان نسبت هم فشار از روی دلار برداشته شده و اگر بتوانیم این برنامه را گسترش دهیم، فشار بر دلار به حداقل خواهد رسید. البته با مداخلات هوشمندانه‌ای که بانک مرکزی در بزنگاه‌ها در بازار ارز داشته، توانست قیمت‌ها را کنترل کند، نمونه‌اش اتفاق ناگواری بود که برای رئیس‌جمهور فقید ما افتاد و قیمت دلار لحظه‌ای بالا می‌رفت که بانک مرکزی سریع دست به کار شد و حتی نرخ‌ها از قبل از حادثه هم پایین‌تر آمد.
به نظر شما، اگر اقداماتی مثل کنترل نقدینگی و سیاست تثبیت اجرایی نمی‌شد، در حوزه نرخ ارز و تورم امروز با چه مشکلاتی مواجه بودیم؟
در نتیجه اجرای این سیاست‌ها شاهد هستیم که تورم به طور محسوسی پایین آمده است. اگر این کنترل‌ها نبود، تورم شتاب بیشتری می‌گرفت و وضعیت معیشتی را برای مردم خیلی سخت می‌کرد. بنابراین اجتناب‌ناپذیر بود و نتیجه‌بخش و امر مثبتی بوده و امیدوارم که همین رویه را ادامه بدهند.
در دولت سیزدهم سطح گزارشگری و اطلاع‌رسانی بانک مرکزی افزایش یافت و بانک مرکزی اقدام به انتشار داده‌ها و اطلاع‌رسانی عمومی کرد. به نظر شما توجه به این فرآیندهای ارتباطی توسط بانک مرکزی چقدر می‌تواند در بهبود کارکرد سیاست‌گذار پولی مؤثر باشد؟
یک اقدام خوب بانک مرکزی شفاف‌سازی است، با این اقدام، جامعه و فعالان اقتصادی از سیاست‌های بانک مرکزی مطلع می‌شوند تا بتوانند تصمیمات خودشان را به موقع بگیرند و وقتی آمارها را در اختیار تحلیل‌گران اقتصادی قرار می‌دهد که آنالیز کنند و نظریات‌شان را بدهند، اگر انتقادی هم داشته باشند، قطعا بانک مرکزی از آن نقدها استقبال می‌کند و اینها همه برای بهبود شرایط تأثیرگذار است. به نظرم در این مورد هم عملکرد بانک مرکزی در دولت سیزدهم بسیار خوب بوده است.
یکی از مشکلات بزرگی که در اقتصادمان داریم، بحث واکنش‌های هیجانی در بازار ارز است که در جامعه نسبت به اتفاقاتی صورت می‌گیرد که بسیاری از آنها سیاسی و خارج از حوزه اقتصاد است، به نظر شما بانک مرکزی چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد که تأثیر این هیجانات بر اقتصاد ما کمتر شود و نقش رسانه را در کاهش این هیجانات چطور می‌بینید؟
این هیجانات بحث تازه‌ای نیست و همیشه بوده است، در موارد مختلفی که برای کشور ما پیش آمده است که همه می‌دانند ۹۹ درصد آن سیاسی است، بعضی از رسانه‌های خارجی هم روی این موضوع مانور می‌دهند و آتش بیار معرکه می‌شوند که قطعا تأثیراتی بر هیجانات بازار می‌گذارند. ولی هر چقدر بانک مرکزی شفاف‌سازی کند، سیاست‌ها را توضیحات دهد و رسانه‌ها هم در کنار بانک مرکزی این شفافیت را تقویت و اطلاع‌رسانی کنند و بانک مرکزی وعده‌ها و قول‌هایی که خصوصاً در ارتباط با ارز داده را به تدریج پیاده کند، اطمینان و اعتماد مردم هم به سیاست‌های بانک مرکزی و هم به داده‌ها و اطلاعاتی که شفاف‌سازی می‌کند، بیشتر می‌شود و آن هیجانات رفته‌رفته اثرات منفی خود را از دست می‌دهد. قطعا رسانه‌ها خیلی مؤثر هستند و امیدوارم که دوشادوش بانک مرکزی، این شفاف‌سازی‌ها و اقدامات بیشتر صورت بگیرد تا این هیجانات که بیشتر لحظه‌ای هستند، کنترل شوند.
نظر شما