در بررسی پرونده پژوهشی "چشم‌اندازی ژرف و فراگیر به مسئله تامین مالی" به سراغ تبیین تجربیات موفقیت‌آمیز بریتانیا، فرانسه و بلژیک، ۳ اقتصاد پیشرفته اروپایی که به عنوان پیشگامان توسعه تامین مالی مبتنی بر بازار در جهان شناخته می‌شوند، می‌رویم.
تجربه موفق حاکمیت بریتانیا در به کارگیری رویکرد تامین مالی بازارمحور
مبتنی بر گزارش صندوق تسویه بین‌الملل در سال ۲۰۲۳، نظام تامین مالی بازار محور بریتانیا، یکی از کارآمدترین مکانیزم‌های تامین مالی جهان در بیش از یک دهه اخیر، به ویژه پس از بحران مالی ۲۰۰۸ محسوب میشود.
در نظام تامین مالی بازارمحور بریتانیا، ارائه تسهیلات و تامین مالی پروژه‌ها، کسب و کارها، صنایع و تولیدات و مشاغل فعال در حوزه نوآورانه، فناورانه و استارتاپی، از طریق بازارسهام و بازاربدهی و همچنین از طریق موسسات مالی غیربانکی شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های بازار پول، صندوق‌های تراست سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات، صندوق‌های تامینی، صندوق‌های بازنشستگی، هلدینگ‌های وام مسکن غیربانکی و بیمه‌گذاران، انجام می‌پذیرد.
مطابق با آخرین داده‌های هیات ثبات مالی جهانی (FSB)، تامین مالی بازارمحور در قالب موسسات مالی غیربانکی در بریتانیا، بیش از ۶۰ درصد از دارایی‌های بخش مالی این کشور را به خود اختصاص داده است. این سهم تا قبل از وقوع بحران مالی ۲۰۰۸، چیزی در حدود ۳۱ درصد بود، اما با فروپاشی ستون‌های بنیادین صنعت بانکداری بریتانیا در طول این بحران و پیامدهای منفی شدید ناشی از رویکردهای ناکارآمد تامین مالی بانک محور، از سال ۲۰۱۱ و در پی درخواست نخست وزیر وقت و موافقت احزاب مختلف در مجلس نمایندگان انگلستان، امکان توسعه فراگیر زیرساخت های لازم، برنامه‌ریزی مدون و ایجاد بسترهای خدماتی، نظارتی و مدیریتی برای افزایش سهم رویکرد بازار محور در بخش تامین مالی بریتانیا، فراهم شد.
رشد و گسترش فاینانس مبتنی بر بازار در بریتانیا، موجب تنوع بخشی اثرگذار بستر تامین مالی این کشور در جهت توسعه کسب و کارهای بریتانیایی شده است. به عنوان مثال، پس از عبور از بحران مالی ۲۰۰۸، زمانی که بانک‌های انگلیسی به طور قابل‌توجهی، وام‌دهی و ارائه تسهیلات خود به شرکت‌ها، صنایع، تولیدات و صاحبان مشاغل را کاهش دادند، خالص بدهی شرکت‌ها از منابع مالی مبتنی بر بازار، به شدت افزایش یافت و در بین سال های۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱، هر کسب و کار بریتانیایی، به طور متوسط از طریق حداقل ۵ روش و فرصت فعال بازارمحور، امکان تامین مالی پایدار را پیدا کرده بود.
از طرف دیگر، آمارها نشان می‌دهد، تمام افزایش خالص بدهی شرکت های بزرگ بریتانیایی از سال ۲۰۱۲ تا پایان سال ۲۰۲۳ از طریق تامین مالی مبتنی بر بازار بوده است.
همچنین تامین مالی بازارمحور، نقش مهم، حیاتی و بسیار تاثیرگذاری در جلوگیری از ورشکستگی اقتصاد بریتانیا و فروپاشی‌های مالی و سیاسی در طول پاندمی کرونا، بازی کرد. این بازار توانست از طریق حمایت همه جانبه از مشاغل، کسب و کارها و خانوارهای بریتانیایی و تامین اعتبارات بهینه و کارآمد در طول این بحران، از بروز فاجعه ملی جلوگیری کند.
تجربه موفق فرانسه از گسترش بسترهای تامین مالی مبتنی بر بازار
فرانسه به عنوان هفتمین اقتصاد بزرگ جهان از نظر تولید ناخالص داخلی اسمی، طیف وسیعی از فرصت‌های فعال تامین مالی مبتنی بر بازارهای مالی بسیار توسعه یافته را متناسب با اندازه اقتصادی مشاغل، کسب و کارها و صنایع و خدمات، ارائه می‌دهد.
اقتصاد پاریس که همراه با لندن و فرانکفورت، یکی از سه مرکز اصلی مالی اتحادیه اروپا (EU) محسوب میشود، در طول بحران مالی ۲۰۰۸، آسیب‌های جدی و تنش‌های اقتصادی بعضا جبران ناپذیری را به سبب حجم بالای تامین مالی غیربهینه بانک محور تجربه کرد.
به همین دلیل، در آگوست سال ۲۰۱۰ و در پی پیشنهاد وزارت اقتصاد و دارایی و رئیس وقت بانک مرکزی این کشور مبنی بر انجام یک همه‌پرسی ملی از نخبگان سیاسی و اقتصادی (متشکل از اساتید و پژوهشگران دانشگاهی، متخصصان و صاحب‌نظران بازارهای مالی و صاحبان مشاغل، صنایع و کسب و کارها) و موافقت ریاست جمهوری وقت، بخشاعظمی از بسترهای پویای تامین مالی در فرانسه، به سوی اقتصاد بازارمحور و متمرکز بر بخش‌هایی همچون بازار بورس و اوراق بهادار، بازار متمرکز ارزی، بازار مشتقات و اوراق قرضه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌های بیمه، هدایت شد.
همچنین با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، نفوذ پاریس به عنوان یک مرکز مالی پیشرفته، کارآمد و توسعه‌گرا افزایش یافت و فرانسه به یکی از محبوب‌ترین مقاصد برای شرکت‌های مالی، نهادهای سرمایه‌گذاری، تامین کنندگان مالی غول پیکر و متقاضیان تامین مالی مبتنی بر بازار مبدل گشت.
از سوی دیگر، حاکمیت اقتصادی فرانسه با ابتکار عمل خود، اقدام به توسعه یک بستر تامین مالی بازارمحور مشترک اروپایی کرد. بدین ترتیب، یورونکست(Euronext) ، به عنوان بازار بورس اوراق بهادار اتحادیه اروپا، متشکل از بورس پاریس، بروکسل و آمستردام و در سال‌های آتی، با حضور بورس‌های دوبلین، لیسبون و اسلو، بزرگترین اپراتور بورس و اوراق بهادار در اروپا و پنجمین اپراتور بزرگ بورس در جهان لقب گرفت و یک بستر تامین مالی بازارمحور به ارزش بیش از پنج تریلیون دلار آمریکا (از اوایل سال ۲۰۲۰ تا به امروز) را تشکیل داد.
تجربه موفق توسعه تامین مالی بازارمحور در بلژیک
بلژیک همواره جز آن دسته از اقتصادهای اروپایی محسوب میشود که حجم فرصت‌های تامین مالی اقتصادی بازارمحور آن از تامین مالی بانک محور، پیشی گرفته است. شاید به همین دلیل بود که در طول بحران مالی ۲۰۰۸ و پاندمی کرونا ۲۰۱۹، نظام بانکداری بلژیک با چالش جدی ناشی از بحران بدهی و هجوم سهامداران و سپرده‌گذاران مواجه نشد و کسب و کارها، صنایع و مشاغل بلژیکی به سبب تغذیه مالی کارآمد از طریق بسترهای متنوع مبتنی بر بازار، عبور کم هزینه‌تری را نسبت به سایر اقتصادهای اروپایی تجربه کردند.
تامین مالی بازارمحور در بلژیک از سال ۲۰۱۲ تا به امروز، توسعه فراگیر و یکپارچه‌تری را به خود دیده و نظام مالی این کشور توانسته با مشارکت سایر اقتصادهای توسعه یافته اروپایی در پایه‌گذاری بورس یورونکست، روزنه‌های تاریک و آسیب زننده اقتصاد خود را به کمترین میزان در ۳۵ سال گذشته برساند.
به موجب همین امر بود که در سال ۲۰۲۳، بازار بورس اوراق بهادار بروکسل، دومین بورس بزرگ اروپا لقب گرفت و صندوق‌های تامینی، بازنشستگی و بیمه و همچنین بازارهای مشتقات و اوراق قرضه دولتی نیز، بخش قابل‌توجهی از روند تامین مالی کسب و کارهای داخلی و خارجی را در خود جای داده اند. در حال حاضر، یورو نکست بروکسل، تا حد زیادی بزرگترین بورس اوراق بهادار متشکل از یورونکست است که بیش از نیمی از کل سرمایه بازار گروه را تشکیل می‌دهد.
نظر شما