پیش‌بینی‌پذیری شاخص‌های اقتصاد، همواره از پیش‌نیازهای مهم در مسیر توسعه و رشد اقتصادی بوده است. فعالان اقتصادی در کشورمان نیز در سال‌های اخیر، یکی از موانع کسب‌وکارها و تجارت خارجی را عدم پیش‌بینی‌پذیری شاخص‌هایی نظیر شاخص ارزی بیان داشته‌اند و معتقدند فضای پیش‌بینی‌پذیر و باثبات اقتصادی، مهم‌ترین شاخص بهبود کسب و کار است.
از سوی دیگر، نقش بانک مرکزی به عنوان نهاد تصمیم‌گیر در حوزه پولی و ارزی کشور، به گونه‌ای است که با مدیریت موثر بازار ارز و متغیرهای پولی، می‌تواند در جهت‌دهی به شاخص‌های مهم پیش‌بینی‌پذیری، موثر واقع شود. این در شرایطی است که شاخص ارزی به عنوان عاملی مهم برای فعالان اقتصادی، در سال‌های گذشته همواره با تلاطم و جهش مواجه بوده است، بنابراین یکی از خواسته‌های بخش مولد اقتصاد کشور، سروسامان دادن به بازار ارز است. بازاری که با گذشت ۹ ماه از سال، با وجود فشارهای تحریمی و اقتصادی بین‌المللی، با رویکرد جدید بانک مرکزی از جهش‌های ارزی سال‌های قبل فاصله گرفته است و بر مدار ثبات با نوسان مدیریت شده و حداقلی حرکت کرده است تا بستر مناسب برای پیش‌بینی‌پذیری در اقتصاد فراهم شود. در همین زمینه با سید مصطفی موسوی، رئیس اتاق بازرگانی خرمشهر و رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ویتنام گفتگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
همواره یکی از موضوعات مورد توجه، ایجاد فضای پیش‌بینی‌پذیری در اقتصاد است به نحوی که به دلیل عدم امکان پیش‌بینی‌پذیری اقتصادی، تاکنون آسیب‌های جدی به اقتصاد ایران وارد شده است. در این زمینه شما چه دیدگاه و نظری دارید؟
موضوع پیش‌بینی‌پذیری در اقتصاد برای فعالان اقتصادی بسیار مهم است، چه تولیدکننده‌ای که مواد اولیه مورد نیاز خود را از خارج از کشور وارد می‌کند و چه برای صادرکننده، این موضوع اهمیت دارد. به بیان دیگر، اگر یک فعال حوزه تجارت، پیش‌بینی چند ماه آینده را نداشته باشد، طبیعتاً با مشکلاتی مواجه خواهد شد، چرا که حساب و کتاب و برنامه‌ریزی یک بازرگان بر مبنای نرخ ارزی است که به صورت میانگین در یک ماه اخیر محاسبه می‌شود. حال اگر در فضای عدم پیش‌بینی‌پذیری، جهش یا ریزش ارزی رخ بدهد، به فعال اقتصادی ضربه وارد می‌شود و از سویی نیز، هم از لحاظ تولید داخل و هم از لحاظ صادرات و واردات کالا، تبعات اقتصادی به همراه خواهد داشت. دلیلش هم خیلی واضح است، به خاطر اینکه در سیستم تجاری، اولین حرکت ثبات اقتصادی است. بنابراین وقتی ثبات اقتصادی نداشته باشیم، طبیعتاً نمی‌توانیم با رقبای خارجی رقابت کنیم و بازارهای صادراتی را از دست می‌دهیم و این منجر به از دست دادن تراز تجاری مثبت می‌شود. معتقدم اگر بتوانیم براساس نرخ ارز واقعی، تمام کارهای تجاری را پیش‌بینی کنیم، نتایج مثبتی را شاهد خواهیم بود و ثبات اقتصادی و ارزی رقم خواهد خورد.
به نظر شما بانک مرکزی در این مسیر، چه گام‌هایی را باید بردارد تا بازار ارز برای فعال اقتصادی، پیش‌بینی‌پذیرتر باشد؟
به نظر من، در بحث واردات (مخصوصاً در حوزه واردات کالا به صورت کالای نهایی)، سیاست فعلی بانک مرکزی، متناسب و اثربخش است. اما در بحث صادرات، اگر فعال بخش خصوصی را مجاب کند که نرخ ارز واقعی است، طبیعتاً ثبات بازار برای فعالان بخشی خصوصی، احساس خواهد شد. چرا که یک صادرکننده برای بقای فعالیت تجاری خود، باید ارز صادراتی خود را وارد کشور و چرخه اقتصادی کند. در این باره پیشنهاد می‌شود که تعهد ارزی صادرکننده به اشکال مختلف انجام شود. اگر تمام آیتم‌ها برای بازگشت ارز خارج از کشور بخش خصوصی (از ناحیه صادرات) فعال شود، مطمئناً پیش‌بینی نرخ ارز برای شش ماه آینده، راحت‌تر خواهد بود. چون صادرکننده تمام سعی و تلاش خود را خواهد کرد تا کالا را به شکلی صادر کند و بفروشد و دلار صادراتی را به شکلی وارد کشور کند که متضرر نشود، لذا در این راستا به نظر من باید مسیر بازگشت ارز و رفع تعهد ارزی نسبت به گذشته، تسهیل شود تا شاهد اثرگذاری مثبت بر ثبات نرخ ارز در بازار باشیم.
پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد، تا چه اندازه در تقویت فرصت‌های سرمایه‌گذاری موثر است؟
در زیرساخت‌های اقتصادی که یک سرمایه‌گذاری خارجی قصد ورود داشته باشد، معمولاً یا به دنبال ایجاد سرمایه ثابت همچون هتل است تا به دنبال جذب توریست باشد، یا اینکه به شکلی منابع داخلی را تامین می‌کند و یا اینکه در بخش صادرات دوباره، سرمایه‌گذاری می‌کند. یعنی مواداولیه در کشور مهیاست، ولی اگر سرمایه‌گذاری داخلی نداریم تا این کالاها را بهینه کند، سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند در این بخش حائز اهمیت باشد. مثلاً در بخش معادن و کشاورزی می‌توانیم به دنبال جذب سرمایه‌گذاری خارجی به صورت هدفمند باشیم. همچنین ضرورت دارد تا در زمینه وارد کردن ارز سرمایه‌گذار به داخل کشور، اقدامات تسهیلی انجام دهیم. در عوض وقتی بازار ارز ساماندهی شود، تراز تجاری نیز مثبت خواهد شد و از طرفی واردات نیز کنترل می‌شود.
با همه فشارهای تحریم و تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای، جهش ارزی اتفاق نیفتاد. پیش‌بینی شما از ادامه این مسیر تا پایان سال چیست؟ آیا جهش ارزی خواهیم داشت؟
معتقدم با توجه به اوضاع سیاسی کشور که انتخابات مجلس را در پیش داریم، دولت تمام سعی خود را خواهد کرد تا ثبات ارزی را تا پایان سال حفظ کند و نهایتاً جهش آنچنانی نخواهیم داشت، مگر آنکه تنش و خبر سیاسی خاصی به وجود بیاید که آن هم در حد هزار تا دو هزار تومان تفاوت نرخ خواهد بود.
نظر شما