عباس آرگون- عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی تهران: نرخ ارز به عنوان یکی از اساسی‌ترین و موثرترین متغیرهای اقتصادی، بیانگر شرایط اقتصاد کشور است و اقتصاد ملی را با اقتصاد جهانی قابل مقایسه می‌کند. بنابراین کنترل بازار ارز از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که اگر نوسانات زیادی داشته باشیم سرمایه‌گذاران خارجی و کسانی که به نوعی حاضر به سرمایه‌گذاری هستند با عدم رغبت و اطمینان برای این کار مواجه می‌شوند. متغیر نرخ ارز روی صادرات، واردات، تورم و اشتغال تاثیرگذار است، بنابراین باید این متغیر را مدیریت کنیم تا شرایط و فضای مناسب اقتصادی را فراهم کنیم تا تورم را بتوانیم کنترل کنیم و امکان افزایش صادرات را داشته باشیم و از سویی نیز فضا را برای سرمایه‌گذاران خارجی مهیا کنیم.

تثبیت نرخ ارز در کوتاه‌مدت قابل دفاع و امکان‌پذیر است، ولی با توجه به شرایط تورمی که در کشور وجود دارد و ناترازی‌هایی که در حوزه‌های مختلف مانند بودجه، ارزی، انرژی، بانکی و ... داریم و این ناترازی‌ها منتج به تورم می‌شود، بنابراین در بلندمدت نمی‌توانیم شاهد تثبیت نرخ ارز باشیم، چرا که نرخ ارز باید بتواند با این ناترازی‌ها تعدیل شود. به میزانی که تورم داریم نرخ ارز باید خود را با آن تطبیق بدهد. به جای اینکه نرخ اسمی ارز را تثبیت کنیم، باید نرخ حقیقی ارز را تثبیت کنیم. تا زمانی که آن ناترازی‌ها باشد، قطعا شاهد تثبیت نرخ ارز نخواهیم بود.

در این موضوع، علاوه بر ناترازی‌هایی که بر نرخ ارز تاثیرگذار است، انتظارات هم تاثیرگذار است. مدیریت انتظارات و حاشیه بازار بسیار مهم هستند. هر چقدر بگوییم حاشیه بازار تاثیرگذار نیست، اما بر قیمت‌ها در بازار اثر می‌گذارد. باید عواملی مثل رشد نقدینگی که باعث نوسان نرخ ارز می‌شوند را کنترل کنیم، اگر اینها کنترل شود شاهد ثبات بیشتری در نرخ ارز خواهیم بود و نباید به سمتی برویم که نرخ ارز را سرکوب کنیم. هر چقدر زمان سرکوب نرخ ارز طولانی‌تر باشد، آثار تخریبی بیشتری خواهد داشت و تنها در یک بازه زمانی می‌تواند مقاومت کرده و بعد از آن آزاد می‌شود. ما شاهد این فرآیند در سال‌های ۹۲ تا ۹۶ بودیم. در یک بازه چهار ساله نرخ ارز بین ۳ تا ۴ هزار تومان بود، سال ۹۷ و ۹۸ دیدیم چه اتفاقی افتاد. بنابراین نرخ ارز باید متناسب با تورم خود را تعدیل کند تا صادرات از توجیه لازم برخوردار شود و به نوعی با تثبیت نرخ اسمی، ارز یارانه‌ای به تولیدکنندگان خارجی می‌دهیم و واردات توجیه بیشتری پیدا می‌کند و صادرات از توجیه خارج می‌شود.

مدیریت انتظارات تورمی در ابتدای امسال صورت گرفت و امیدواریم این اقدام تداوم داشته باشد و شاهد مدیریت بهتر نرخ ارز باشیم و به نوعی کنترل بازار ارز را داشته باشیم. ما باید بتوانیم عوامل و ریشه‌هایی که منتج به بی‌ثباتی در نرخ ارز می‌شود را از بین ببریم، اگر اینها از بین برود قطعا شاهد ثبات در نرخ ارز خواهیم بود.

نوسانات نرخ ارز بر عملکرد فعالان اقتصادی اثرگذار است و سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت آنها را دچار مخاطره می‌کند. بانک مرکزی باید بتواند نرخ ارز را برای فعالان اقتصادی پیش‌بینی‌پذیر کند. این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و امیدواریم در کشور ما ابزارهایی طراحی شود تا فعالان اقتصادی بتوانند فعالیت خود را در برابر نوسانات نرخ ارز "هج" کنند.

مرکز مبادله طلا و ارز در این بازه زمانی تاثیر مثبت خودش را داشته است. ما برای “هج” کردن نیازمند ابزارهای مشتقه ارزی هستیم که به فعالان اقتصادی کمک کند خود را در برابر نوسانات نرخ ارز ایمن کنند.

هرچقدر تعاملات بین‌المللی ما بیشتر باشد تا بتوانیم صادرات بیشتری داشته باشیم به نوعی امکان عرضه ارز بیشتری نیز خواهیم داشت و مدیریت بازار ارز را راحت‌تر انجام می‌دهیم، بنابراین یکی از عوامل تاثیرگذار در مدیریت بازار ارز، توسعه روابط بین‌المللی است. در یک سال اخیر حضور در شانگهای و بریکس را داشتیم که این موضوع حتی از منظر روانی هم تاثیرگذار است، چرا که یکی از بخش‌های کار مدیریت انتظارات تورمی است. اگر آن مدیریت شود و آرامش به مردم برگردد و فکر نکنند هر روز شاهد افزایش قیمت خواهند بود، می‌تواند کمک کننده باشد و مدیریت کند. امیدوارم در ادامه شاهد بازگشت اطمینان هم باشیم.

موضوع دوم مدیریت تقاضا است که بسیار در مدیریت بازار ارز موثر است و در این یک سال اخیر، بانک مرکزی در این حوزه توانسته به اهداف خود برسد. هر چقدر آرامش داشته باشیم و آینده را بتوانیم پیش‌بینی کنیم و امیدواری داشته باشیم، شاهد این خواهیم بود که کمتر منابع ارزی از کشور خارج می‌شود. بنابراین در فاز اول باید از خروج منابع ممانعت کنیم و از آنسو، ورود منابع از خارج کشور را نیز داشته باشیم. این اعتماد که ایجاد شود، منابع از بخش خانگی به نظام بانکی برگردد و در انتها محدودیت‌های اساسی کشور در حوزه تحریم‌ها هم برداشته شود، به راحتی می‌توان بازار ارز را مدیریت کرد.

البته در بحث کنترل نرخ ارز، تنها عامل بانک مرکزی نیست، مجموعه‌ای از عوامل اقتصاد کلان کشور در این زمینه دخیل هستند. بانک مرکزی به عنوان یکی از عوامل در این بازه زمانی نمره خوبی می‌گیرد، چرا که شرایط تحریمی، ناآرامی‌ها و مشکلات منطقه مانند اوکراین و غزه را باید در دشواری مدیریت بازارها لحاظ کنیم. این موارد بسیار تاثیرگذار هستند و عدم قطعیت‌ها بر نرخ ارز تاثیرگذار هستند. در هر صورت، آن بخشی از کار که به بانک مرکزی برمی گردد، نمره قابل قبولی می‌گیرد.