محمد قزلباش - مدیر توسعه و مطالعات اقتصادی بازار ارز مرکز مبادله ایران: در دهه گذشته شاهد این بودیم که در تامین مالی ریالی و انتشار اوراق ریالی در کشور کارهای ارزشمندی انجام شده است. مسئله‌ای که در سال‌های گذشته و خصوصا اواخر دهه ۹۰ شمسی با آن مواجه بودیم، این است که با شدت گرفتن تحریمهای اقتصادی از سال ۱۳۹۸، خالص رشد سرمایه‌گذاری در کشورمان منفی شده و میزان سرمایه‌گذاری که انجام می‌شود، کفاف جبران استهلاک را نمی‌دهد. کشور ما هم به لحاظ وضعیت صنعتی رو به توسعه است و اگر تامین مالی و دسترسی به منابع مالی امکان‌پذیر باشد، میتوانیم در حوزه‌ها و صنایع سودآور مانند، نفت و گاز و پتروشیمی و صنایع فلزی و معدنی که می‌توانند بازدهی قابل ملاحظهای داشته باشند، سرمایه‌گذاری کنیم. این امر در نهایت هم روند توسعه صنعتی کشور را تسریع میکند و هم نظام مالی کشور را تقویت خواهد کرد.
اولین نمونه‌ای که برای تامین مالی ارزی در اختیار داریم و از دوشنبه ۶ آذر ۱۴۰۲ عرضه آن آغاز شده، اوراق مرابحه ارزی شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس است که برای تامین مالی طرح بهسازی و جمع‌آوری گازهای مشعل این شرکت عرضه شده است. این پروژه به طور کلی به منابع مالی در حدود ۲۰۰ میلیون یورو نیاز دارد که در دو قسمت ۱۰۰ میلیون یورویی در اختیار ناشر اوراق، یعنی شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس برای اجرای پروژه قرار خواهد گرفت. از جمله مزایایی که برای این طرح میتوانیم داشته باشیم، استفاده از منابع ارزی مازاد کشور برای تامین مالی پروژه‌های اولویت‌دار صنعتی کشور است.
از دیگر مزایای این طرح، ایفای نقش در کاهش جدی تعهدات زیست محیطی کشورمان است که در مقررات بینالمللی محیط زیست حدود ۳۸ میلیون تن کاهش در ایجاد گازهای گلخانهای عنوان شده که با اجرایی شدن این پروژه از این ۳۸ میلیون تن، میتوانیم ۳۳ میلیون تن را پوشش بدهیم.
همچنین میتوانیم گازهای فلری که به دلیل نبود ابزارهای جمع‌آوری هدر می‌رود، وارد شبکه کنیم که در فصول سرد سال به شرکت ملی گاز برای تامین مصرف شبکه خانگی و صنعتی کشور کمک خواهد کرد. این پروژه می تواند در تامین خوراک شرکت‌های پتروشیمی و پالایشگاهی نیز یاری برساند که افزایش تولید محصولات پتروشیمی و در نهایت افزایش درآمدهای ارزی کشور را به دنبال خواهد داشت.
از طرفی این اوراق، آغاز گامی برای سرمایه‌گذاری مولد ارزی در کشور است. شرکت‌های بسیاری داریم که دارای منابع ارزی مازاد هستند و نمی‌توانند در پروژه‌های خود از آن استفاده کنند، اما این علاقه را دارند که بتوانند در یک ابزار قابل اتکا سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه‌گذاری در اوراق مرابحه ارزی، علاوه بر اینکه منجر به یک پیشرفت صنعتی جدی در کشور می‌شود، بازدهی مناسب و کم‌ریسکی را نصیب سرمایه گذاران خواهد کرد.
اوراقی که منتشر میکنیم با ضمانت بانک ملت است و هر ساله ۶ درصد به صورت ارزی به دارنده اوراق، سود پرداخت می‌شود که در وضعیت کنونی نرخ‌های بهره‌ای که در دنیا وجود دارد، نرخ سود جذابی است.
این آمادگی را داشتیم که تامین مالی ۲۰۰ میلیون یورویی اوراق را در یک مرحله انجام دهیم، ولی بر حسب درخواست ناشر که بتواند بخش به بخش، منابع را به مصرف برساند، تصمیم گرفتیم اوراق در دو مرحله ۱۰۰ میلیون یورویی منتشر شود. هماکنون عرضه مرحله اول اوراق آغاز شده و با توجه به مذاکراتی که با شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس صورت گرفته است، پیش بینی می شود که تا ۶۰ روز آینده بتوانیم عرضه ۱۰۰ میلیون یورو مرحله دوم را داشته باشیم.
مرکز مبادله ایران در مدتی که شکل گرفته تمرکز خود را بر حوزه اسکناس ارز، ساماندهی بازار ارز خدماتی، و ایجاد و توسعه ابزارهای نوین تامین مالی و مشتقات ارزی قرار داده است. در زمینه اسکناس ارز نهایت تلاش ما تسهیل فرایند خرید اسکناس ارز توسط عموم مردم و متقاضیان، ذیل سرفصلهای خدماتی است. تلاش داریم ذیل مصارف قانونی سرفصلهای ارز خدماتی از جمله ارز دانشجویی، درمانی و ماموریتی کسانی که نیاز مشروع و قانونی به دریافت ارز دارند، به سهولت بتوانند ارز خریداری کنند که از نمونه‌های بارز این امر می‌توان به تامین ارز دانشجویانی که خارج از کشور تحصیل می‌کنند، یا ارز مسافرتی که در اختیار مردم چه به صورت منظم در روزهای سال یا به صورت مناسبتی مانند اربعین قرار می‌گیرد، اشاره داشت. توسعه سرفصلهای قانونی ارز خدماتی دیگر ماموریت مرکز مبادله است که از ماههای قبل روند اجرایی آن آغاز شده است، اگر در برخی سرفصل‌ها نیاز به افزایش سقف پرداخت ارز است، آن سرفصل‌ها را افزایش میدهیم. همچنین اگر مواردی در سرفصلهای ۶۳ گانه نمی‌گنجند، آنها را اضافه میکنیم.
دیگر ماموریتی که داریم این است که ابزارهای نوین مالی و ارزی ایجاد کنیم و توسعه دهیم و امکانی را برای تامین مالی و سرمایه‌گذاری مولد ارزی در کشور ایجاد کنیم. اولین گام اجرایی در این زمینه عرضه اوراق مرابحه ارزی بود که فرآیند قانونی آن طی شده و دستورالعمل اجرای عرضه اوراق مرابحه ارزی نیز از سوی بانک مرکزی به شبکه بانکی و مرکز مبادله ارز و طلای ایران ابلاغ شده است. بعد از این مورد، سراغ پروژه اجرایی اولویت‌دار در کشور رفتیم که به عرضه اوراق مرابحه ارزی پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس منجر شد.
دیگر حوزه‌هایی که مرکز مبادله ایران روی آن تمرکز دارد، مشتقات ارزی است. هدف مشتقات ارزی پوشش ریسک نرخ ارز و پیش‌بینی پذیر کردن وضعیت اقتصادی برای فعالان اقتصادی است. بارزترین کاری که در این زمینه میتوانیم انجام دهیم این است که ابزار سلف ارزی را طراحی کنیم که اگر فرآیندهای مقرراتی آن طی شود، در آینده نزدیک به بازار معرفی خواهد شد. شاید اصلی‌ترین مزیتی که این ابزار خواهد داشت، برای فعالان اقتصادی به خصوص صادرکنندگان و واردکنندگان باشد. سلف ارزی این امکان را برای فعالان اقتصادی ایجاد میکند که با نرخ مشخصی بتوانند نیازهای ارزی خود را پوشش دهند، که در نهایت این امر منجر به این خواهد شد که شاهد آرامش بیشتری در نظام ارزی کشور باشیم. به طور کلی اگر بتوانیم تا پایان سال‌جاری، در بازار مشتقات ارزی مرکز مبادله، سلف حوالجات ارزی را به نظام ارزی کشور معرفی کنیم، شاهد افزایش ثبات بیشتر در کلیت نظام ارزی کشور خواهیم بود.
نظر شما