علیرضا ماهیار- مدیرعامل شرکت ملی انفورماتیک: ما در نظام بانکداری الکترونیک کشور در سال‌های اخیر گام‌های بزرگی برداشته‌ایم. هم‌اکنون بیش از ۹۸ درصد از پرداخت‌های کشور به صورت غیرحضوری انجام می‌شود. تعداد سوپراپلیکیشن‌ها و برنامه‌های کاربردی مرتبط با پرداخت و بانکداری الکترونیک و همراه بانک، به طور قابل توجهی افزایش یافته است. همچنین، ظهور نئوبانک‌ها و بانکداری‌های نوین که به ارائه خدمات متنوعی در این حوزه می‌پردازند، پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. اما نکته‌ای که هنوز به آن توجه نشده، تنها الکترونیکی کردن فرایندها و تراکنش‌ها نیست، بلکه باید به تجربه کاربری، سفر مشتری و زندگی مبتنی بر تراکنش‌های موفق و عملیات بانکی و مالی توجه کنیم. در حال حاضر، در حوزه‌های بیمه، تسهیلات و اعتبارات، لیزینگ و تبادلات مالی، این نیاز به شدت احساس می‌شود. برخی از نهادها به طور جزیره‌ای برنامه‌هایی مبتنی بر نیازهای خود طراحی کرده‌اند، اما تعامل و ارتباط بین این برنامه‌ها کمتر مشاهده می‌شود.
امروز، در حوزه هوشمندسازی شبکه بانکی و تعاملات بین پلتفرم‌ها و کیف پول‌های مختلف، عدم اتصال این کیف پول‌ها به یکدیگر و نیاز به شارژ هر کیف پول به طور جداگانه، چالش بزرگی است. همچنین، محدودیت‌هایی که در عملیات درون اپلیکیشن‌ها وجود دارد، نشان‌دهنده این است که می‌توانیم به رویکرد یکپارچه‌سازی در تعاملات بانکی دست یابیم. از سوی دیگر، بسیاری از تغییرات در داخل پلتفرم‌ها تنها به الکترونیکی کردن عملیات محدود شده و استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در این زمینه کمتر دیده شده است.
در کشور ما، احراز هویت الکترونیک به عنوان یک مؤلفه مبتنی بر هوش مصنوعی، سال‌هاست که آغاز شده و از بازار سرمایه و سامانه سجام شروع شده است. اما هنوز در شبکه بانکی، مراکز تماس ما به طور عمده مبتنی بر اپراتور است و در حوزه سامانه‌های پدافندی، مانند مراکز عملیات امنیت (SOC)، تحلیل‌ها توسط انسان‌ها انجام می‌شود. در حالی که ابزارهای هوش مصنوعی می‌توانند در این حوزه‌ها کمک شایانی کنند، چه در زمینه امنیت و چه در عملیات، نگهداری و توسعه. همچنین، ابزارهایی که روش زندگی مشتریان را تجزیه و تحلیل می‌کنند و بر مبنای آن پیشنهاداتی ارائه می‌دهند، تحت عنوان روبو ادوایزر شناخته می‌شوند. این ابزارها هنوز در کشور ما به طور فراگیر جا نیفتاده‌اند، اما این امیدواری وجود دارد که در این حوزه، تحولات مثبتی رخ دهد.
نکته دیگری که باید به آن توجه کرد، پرهیز از تفکر و عمل جزیره‌ای در حوزه هوش مصنوعی است. در گذشته، مؤسسات و بانک‌ها تلاش می‌کردند که برای خود مرکز داده‌ای مستقل راه‌اندازی کنند، اما خیلی زود متوجه شدند که هزینه‌های مربوط به برق، سرمایش و نگهداری این مراکز، بیشتر از منافع آنهاست. بنابراین، به سمت سرویس‌های اشتراکی روی آوردند و بسیاری از شرکت‌های بزرگ از ظرفیت ارائه‌دهندگان ملی استفاده کردند. در حوزه هوش مصنوعی نیز، بسیاری از سازمان‌ها و بانک‌ها در تلاش برای راه‌اندازی فارم‌های جی‌پی‌یو هستند، در حالی که این مراکز پردازش می‌توانند با سرمایه‌گذاری و همکاری مشترک بین سازمان‌ها شکل بگیرند و به بلوغ بهتر، هزینه کمتر و بهره‌وری بیشتر منجر شوند.
بانکداری هوشمند و به کارگیری ابزارهای مختلف برای نظارت بر شبکه بانکی، بارها مورد تأکید قرار گرفته است. در شبکه بانکی، داده‌های کلانی وجود دارد که قابل ارزیابی و مقایسه هستند و می‌توانند پیش‌بینی رفتار و آینده را فراهم کنند. بنابراین، لازم است که بر مبنای راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی، چه در حوزه یادگیری ماشین و چه در پردازش داده‌ها، از روش‌های مختلفی برای نظارت هوشمندانه و پیشینی استفاده کنیم. بسیاری از مواقع، هنگام انجام عملیات بانکی، سیستم بر اساس محدودیت‌ها به کاربر آلارم می‌دهند. این سیستم می‌تواند به طور داینامیک حدود و ثغور را تشخیص دهد و از نکول اعتبار یا تسهیلات در شبکه بانکی جلوگیری کند.
همچنین، در حوزه مبارزه با پولشویی، الگوریتم‌های هوشمند می‌توانند بسیار مؤثر باشند. در زمینه حذف کاغذ و الکترونیکی کردن فرم‌ها، بیش از یک‌سوم فضای شعب فیزیکی ما به نگهداری کاغذها و فرم‌هایی اختصاص دارد که توسط مشتریان پُر شده است. این فرم‌ها و مستندات سال‌های قبل به طور الکترونیکی آرشیو نشده و در سوله‌ها نگهداری می‌شوند. استفاده از CSP می‌تواند به ذخیره‌سازی دیجیتال این اطلاعات کمک کند و امکان نظارت هوشمندانه بر عملیات را فراهم آورد. با این رویکرد، نهاد ناظر می‌تواند به طور مکانیزه بر عملیات نظارت کند و در هر لحظه واکنش نشان دهد.
ریال دیجیتال یکی از مهم‌ترین تحولات در نظام بانکداری کشور ماست که رتبه کشور را در نظام بانکداری جهانی نیز ارتقا داده است. ریال دیجیتال به عنوان ابزاری برای پرداخت‌های خُرد و بسیار خُرد که بیش از ۵۰ درصد تراکنش‌های شبکه بانکی ما را تشکیل می‌دهد، اهمیت ویژه‌ای دارد. این ابزار می‌تواند مفهوم کیف پول را که سال‌هاست در جستجوی آن هستیم، به طور جامع تحقق بخشد و تعامل‌پذیری بین کیف پول‌ها را تسهیل کند. همچنین، می‌تواند پرداخت‌های خُرد را که هزینه‌های بالایی برای ما دارد، به صورت اپ‌پیمنت (پرداخت درون‌برنامه‌ای) پیش ببرد.
در خصوص پیشرفت بانکداری هوشمند و تغییر روش‌های پرداخت، امروز در دنیا کمتر کسی از دفترچه‌های بانکی استفاده می‌کند. در کشور ما نیز، دفترچه‌های سنتی که بانک‌ها روی آن پرینت می‌گرفتند، به طور قابل توجهی کاهش یافته است و همه چیز مبتنی بر کد ملی و شناسه مشتری است. در سطح جهانی، علاوه بر استانداردهای جهانی مانند EMV، به سمت حذف کارت و استفاده از کارت‌های نات پرزنت رفته‌اند و بسیاری از این کارت‌ها در موبایل‌ها قرار دارند. این تحول می‌تواند نقطه عطفی در کشور ما باشد، زیرا هزینه صدور کارت بسیار بالاست و آمار گم شدن یا نگهداری نادرست کارت‌ها در کشور ما نگران‌کننده است.
در سال‌های اخیر، شاهد روش‌های جدید پرداخت مانند پرداخت مبتنی بر کف دست (پالم پیمنت) بوده‌ایم. در بسیاری از کشورها، پرداخت‌های مبتنی بر روش‌های بیومتریک، مانند تشخیص صورت یا اثر انگشت، در حال گسترش است. در این شرایط، هویت بیومتریک می‌تواند به عنوان یک کیف پول عمل کند و اجازه پرداخت را فراهم آورد. با توجه به سرمایه‌گذاری‌هایی که در شبکه بانکی در حال انجام است، به ویژه در مجموعه فرادیس البرز، نوید روزهای بسیار خوبی برای شبکه بانکی و استفاده از روش‌های متنوع در پرداخت و بانکداری هوشمند وجود دارد.
نظر شما