رئیس کل بانک مرکزی، چندی پیش در دیدار تولیدکنندگان و کارآفرینان برتر کشور بر لزوم تخصصی شدن بانک‌ها تاکید کرد. محمدرضا فرزین اعلام کرد که برنامه بانک مرکزی سوق دادن بانک‌ها به سمت تخصصی شدن و تفکیک بانک‌ها براساس حوزه فعالیت‌های تخصصی است و بانک‌ها باید بر اساس گروه هدف و مشتریان و حوزه فعالیت، طبقه‌بندی شوند. برنامه بانک مرکزی در این زمینه ایجاد بانک‌های تخصصی تجاری، توسعه‌ای و جامع، آفشور و ... با اساسنامه متفاوت است. در حال حاضر، تمام بانک‌های کشور یک نوع فعالیت انجام می‌دهند و این باعث ایجاد رقابت ناسالم در بین آنها شده است و ادامه این روند به نفع بانک‌ها و اقتصاد کشور نیست، لذا با ایجاد بانک‌های تخصصی و با فعالیت‌های متفاوت که هر نوع بانک در حوزه فعالیت خود با بانک‌های همنوع خود رقابت می‌کند، این مسئله را حل خواهیم کنیم.
این چندمین باری است که رئیس کل بانک مرکزی از برنامه این نهاد برای تخصصی شدن بانک‌ها سخن می‌گوید. موضوع تخصصی شدن بانک‌ها، مطالبه‌ای است که متخصصان این حوزه سال‌هاست بر آن تاکید دارند. با وجود تاکیدات مکرر کارشناسان حوزه بانکی بر لزوم تخصصی شدن بانک‌ها و اهمیت این مسئله، اما هیچ‌گاه اقدامی جدی برای آن نشد.
نظام بانکی در ایران تاکنون پذیرای مسئولیت‌های مختلفی در قوانین و بخشنامه‌های مختلف بوده است. اعطای وام‌های ارزان قیمت برای ازدواج، فرزندآوری، مسکن و موارد دیگری نظیر مشارکت برای تامین مالی طرح‌های بزرگ، بخشی از این مسئولیت‌هاست. این موارد جدای از مسئولیت‌هایی است که بانک‌ها در قبال مشتریان خود دارند و باید برای برآورده کردن آنها، فعالیت‌های مختلفی کنند تا در نهایت با کسب سود، بتوانند از پس تعهدات خود نسبت به سپرده‌گذاران و سهامداران برآیند. همین تعدد وظایف بانک‌ها طبق اذعان کارشناسان و حتی مسئولان بانک مرکزی، به طور خودکار باعث انحراف آنها از اهداف اولیه و موارد مندرج در اساسنامه آنها شده است.
تقویت نظارت بانک مرکزی با تخصصی شدن بانک‌ها
یکی دیگر از دستاوردهای تخصصی شدن بانک‌ها، بهبود امکان نظارت بانک مرکزی بر فعالیت آنهاست. زمانی که چارچوب وظایف هر بانک به طور دقیق مشخص شود، بانک مرکزی کار راحت‌تری برای نظارت بر شبکه بانکی خواهد داشت. با تدوین چارچوب فعالیت انواع بانک‌ها اعم از توسعه، تجاری، جامع، قرض‌الحسنه و ...، معیارهای سنجش عملکرد هر یک از این بانک‌ها هم مشخص شده و کار بانک مرکزی برای نظارت بر شبکه بانکی به میزان چشمگیری کاهش خواهد یافت. تقویت نظارت بانک مرکزی بر بانک‌ها، دستاوردهای بسیاری به همراه دارد.
تخصصی شدن بانک‌ها، نوشداروی ناترازی
اولین و مهم‌ترین آسیب انحراف بانک‌ها از اهداف اولیه، ناتراز شدن و پدید آمدن فشار تورمی در اقتصاد است. تحمیل وظایف گسترده و بعضا خارج از توان بانک‌ها، باعث بروز ناترازی شده که نتیجه بدیهی آن، رشد پایه پولی از محل افزایش اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی و در نتیجه بروز تورم است. بر همین اساس، تخصصی شدن بانک‌ها و تدوین چارچوبی مشخص برای فعالیت و همچنین استانداردهای دقیق برای ارزیابی عملکرد هر نوع از بانک‌ها، مانع تداخل وظایف و در نتیجه مانع ناترازی بانک‌ها خواهد شد.
ارتقای اثرگذاری سیاست پولی با تخصصی شدن بانک‌ها
مزیت مهم دیگر تخصصی شدن بانک‌ها، کاراتر شدن اثرگذاری سیاست‌های پولی است. در شرایطی که هریک از بانک‌ها کشور، دایره وظایف و ویژگی‌ها مشخصی داشته باشند، بانک مرکزی در تنظیم‌گیری نظام پولی، قواعد ناظر بر بانک‌ها را با در نظر گرفتن مختصات هر بانک تعیین می‌کند. این به معنای دقیق‌تر شدن سیاست پولی و در نتیجه کارآمدتر شدن آن است.
بانکداری تخصصی در انتظار ضوابط
اکنون و در شرایطی که هیچ قاعده مشخصی برای فعالیت بانک‌ها تخصصی نیست، تمام قوانین، بخشنامه‌ها و دستورات ناظر بر شبکه بانکی، بدون رعایت وجوه تمایز بانک‌ها، بر تمامی شبکه بانکی حاکم است. تدوین چارچوبی مشخص برای فعالیت انواع بانک‌ها و تعریف استانداردهای سنجش و نظارت، پیش نیاز رسیدن به بانکداری تخصصی است. در همین رابطه، رئیس کل بانک مرکزی هم از تلاش این بانک برای فراهم کردن این پیش نیازها سخن گفته و وعده تغییر سازوکار نظارتی بانک مرکزی بر شبکه بانکی در آینده نزدیک را داده است.
نظر شما