موضوع حمایت غیرتورمی از سازوکار تولید و صنعت در کشورهای جهان، همواره از جمله مباحث مهم حاکمیتی محسوب میشود که شیوه صحیح و کارآمد این نوع از حمایت، موجب شکوفایی صنایع، کسب و کارها و مشاغل خُرد وکلان یک جامعه در میان‌مدت و بلندمدت شده و در مقابل، رویکرد غلط تامین مالی و پشتیبانی غیرمولد در این حوزه، پیامدی جز بروز دوره‌های رونق موقتی کاذب در کوتاه‌مدت و ایجاد بسترهای تورم‌زا و رکودآفرین در بلندمدت نخواهد داشت. به همین دلیل است که یکی از مولفه‌های مهم حکمرانی خوب از دیدگاه بانک جهانی، اهتمام همزمان به "حمایت از بخش خصوصی" در کنار "کارایی بهینه دولت" را در ذیل متغیر مهم "اثربخشی و مسئولیت‌پذیری" قرار داده است که در سال‌های اخیر، اتخاذ چنین رویکردی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و همچنین در اقتصادهای نوظهور موفق، به صورت "تامین مالی بهینه بانک محور تولید" دیده میشود. در واقع، براساس نگرش جدید مهم‌ترین نهادهای مالی بین‌المللی و جهانی و مبتنی بر نتایج حاصل از جدیدترین برنامه‌های عملیاتی در این حوزه، سیاست‌گذاری بانک‌های مرکزی در راستای تامین مالی بانک‌محور از تولید و صنعت، اثرات مثبت و پیامدهای موثر مهم‌تر و مفیدتری نسبت به تامین مالی بازار محور از تولید به همراه داشته است. لذا مبتنی بر این مهم، در این پرونده پژوهشی، به سراغ شناخت و تبیین تجربه موفق سیاست‌گذاران پولی در کشورهای جهان می‌رویم که استفاده از رویکردهای تامین مالی بانک محور در تولید و صنعت را به عنوان اولویت حکمرانی خوب قرار داده اند.
تامین مالی بهینه بانک‌محور تولید، رویکرد غیرتورمی دولت‌ها در حمایت از چرخه صنعت
یکی از اهداف کلان اقتصادی یک حاکمیت، رشد بلندمدت و پایدار، بهبود شاخص‌های کلان اقتصادی و دستیابی به مولفه‌های رفاه آفرین است. منطبق بر مبانی علم اقتصاد، چنین رسالت مهمی در پرتو حرکت صحیح چرخدهنده‌های یک اقتصاد که همانا تولید ملی، درون‌زا و مولد صنایع، مشاغل و کسب‌وکارهای پایه‌ای و بنیادین اقتصادی است تحقق می‌پذیرد. در حقیقت، هر چه که تزریق سرمایه و تامین مالی بخش‌های مختلف یک واحد تولیدی و صنعتی در یک کشور، هم‌راستا با اهداف سیاست‌گذاری‌های کلان پولی و مالی یک کشور صورت پذیرد، احتمال وقوع تنش‌های تورمی و بروز چالش‌های بحران‌آفرین اقتصادی نظیر افزایش غیرقابل کنترل و بی‌رویه سطح عمومی قیمت‌ها به ویژه در کالاهای اساسی، استراتژیک و خوراکی‌ها و موادغذایی، افزایش نرخ بیکاری، افزایش مولفه‌های رکود تورمی و آشفتگی تراز پرداخت‌های مالی داخلی کاهش‌یافته و تحقق یک دوره رشد و شکوفایی پایدار در دوره بلندمدت، میسر میشود. از آنجا که یکی از دغدغه‌های اصلی تولیدکنندگان، صاحبان صنایع و کسب‌وکارها، تامین سرمایه سهل‌الوصول، کارآمد و ارزان است، به نظر می‌رسد که تامین مالی بانک محور تولید و صنعت، رویکرد کاراتر و موثرتری در دستیابی به اهداف کلان یک حکمرانی موفق اقتصادی و سیاسی تلقی شود. در حقیقت می‌توان گفت از آنجا که صنعت بانکداری، چه در کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته و چه در اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه، تحت انقیاد و مدیریت جامع دولت‌ها و سیاست‌گذاران پولی کلان آنها در بانک‌های مرکزی قرار دارد، با پیش‌شرط الزامیِ اجرای مولفه‌های دولت خیرخواه، حرکت به سوی برجسته‌سازی نقش سیستم بانکی در تامین مالی بخش‌های مختلف تولیدات و صنایع، عملی بهینه و مثمرثمر خواهد بود.
دیدگاه بانک جهانی در باب تامین مالی نظام بانکی در چرخه تولید و صنعت
در مارس ۲۰۲۴، نشست ماهانه مدیران اجرایی بانک جهانی برگزار شد و حاضران در جلسه به بحث و بررسی پیرامون مسائل مختلف حوزه اقتصاد و بانکداری بین‌الملل پرداختند. در این نشست خانم دکتر آنشولا کانت، مدیر عامل اجرایی و مدیر ارشد مالی این نهاد به بیان مطلبی در حوزه چشم‌انداز میان‌مدت و بلندمدت بانک جهانی در باب شیوه‌های کارآمد و بهینه تامین مالی حوزه تولید و صنعت در جهان پرداخت. دکتر آنشولا کانت معتقد است با استناد به تجربیات گذشته و پژوهش‌های صورت گرفته، سپردن وظیفه حمایت مالی از چرخه تولید و صنعت به نظام بانکی و سیاست‌گذاران پولی، پیامدهای مثبت بیشتر و اثرات منفی کمتری بر شاخص‌های کلان اقتصادی یک حاکمیت سیاسی و اجتماعی دارد. وی خاطرنشان می‌کند، از آنجا که صنعت بانکداری یک کشور تحت مدیریت و برنامه‌ریزی اجرایی سیاست‌گذاری‌های کلان پولی بانکداران مرکزی قرار دارد، به سبب احاطه و شناخت فراگیر و ۳۶۰ درجه‌ای این گروه از حکمرانان مالی به آنچه در چشم‌انداز کوتاه‌مدت و بلندمدت یک اقتصاد قابل تحقق است، موفقیت رویکرد تامین مالی متمرکز بر تسهیلات بانکی، با حداقل چالش و آسیب‌های ساختاری، با ضریب اطمینان بیشتری محتمل است. وی در ادامه بیان می‌دارد که در واقع، بانک جهانی معتقد است که تامین مالی بانک‌محورِ تولید و صنعت، به سبب رصد و تحلیل مستمر نهادهای مالی دولتی نسبت به آنچه در آینده به وقوع می‌پیوندد، اثرات تورمی کمتری را نسبت به تامین مالی بازارمحور یا بورس محور که سهم اهرم های نظارتی و کنترلی دولت در آنها به حداقل ممکن رسیده و مبتنی بر قانون عرضه و تقاضای طبیعی بازار اداره میشود، موجب میشود.
دیدگاه صندوق بین‌المللی پول در باب تامین مالی نظام بانکی در چرخه تولید و صنعت
سپاستین والمارت کارنگ، مدیر مرکز تحقیقات کابردی صندوق بین‌المللی پول در جدیدترین اظهار نظر خود در باب بهترین شیوه‌های تامین مالی حوزه تولید اشاره می‌دارد که در صورت اجرای صحیح مولفه‌های حکمرانی خوب، بهترین رویکرد برای تامین سرمایه و تزریق مالی به کسب‌وکارهای تولیدی و صنایع، نظام بانکی کشورها است. کارنگ معتقد است که سپردن مالکیت برندهای تولیدی و صنعتی به شرکت‌های بورسی و ارائه سهام این کسب‌وکارها در بازار بورس و اوراق بهادار، با آنکه میتواند موجب افزایش سرعت سرمایه‌پذیری صنایع، تعدد سرمایه‌گذاران و تامین کنندگان مالی خُرد و همچنین افزایش مشارکت عموم جامعه در بسترهای تولیدی و صنعتی شود، اما این رویکرد تامین مالی به سبب عدم کنترل، احاطه و دخالت مستقیم دولت در چنین فضایی، میتواند از اهداف بلندمدت کلان اقتصادی مدنظر سیاست‌گذاران حاکمیت‌ها فاصله گرفته و به سبب منفعت‌طلبی‌های کارتل‌های اقتصادی بخش خصوصی، چنین شیوه تامین مالی به تعالی اقتصادی جمعی و عمومی یک کشور نینجامد. لذا به دلیل امکان وقوع چنین رخدادی، به نظر می‌رسد که رویکرد تامین مالی نظام بانکی در چرخه تولید و صنعت، اقدام بهینه‌تری در جهت تحقق اهداف کلان و بلندمدت یک حاکمیت اقتصادی باشد.
نظر شما