مدت زمان مدیدی است که ایالات متحده، خود را الگوی موفق مبارزه با تورم در جهان دانسته و از رویکردها و روش‌های مبارزاتی خود به صورت تمام قد دفاع می‌کند. اما به نظر می‌رسد سکه تورم، روی هولناک خود را به رخ اقتصاد این کشور و مقامات فدرال رزرو کشیده است. زیرا اخبار ناامیدکننده‌ای در باب احتمال رسیدن اقتصاد آمریکا به تورم دو رقمی در سال آینده میلادی به گوش می‌رسد که در صورت رخداد چنین مسئله‌ای، ادعاهای توخالی سیاست‌گذاران آمریکایی به شدت زیر سوال می‌رود. حتی برخی اقتصاددانان جامعه جهانی، آشکارا به این رویه‌ها تاخته‌ و ناکارآمدی ایالات متحده در مدیریت تورم را به تیتر اول مجلات و روزنامه‌های اقتصادی دنیا تبدیل کرده‌اند.

مبتنی بر این تجربه مهم تاریخی، در این مقاله، به تبیین و بازنشر یادداشت هیات تحریریه نشریه اکونومیست در باب ناتوانی اقتصاد آمریکا در مبارزه با تورم بالا و آینده پُرچالش و خطرناک منتج از آن، می‌پردازیم.

اقدامات منفعلانه و مبهم فدرال رزرو در رویارویی با پدیده شوم تورم

روند عملکردی بانک مرکزی آمریکا در قبال مهار تورم، ساده و در عین حال مبهم است. پس از کاهش بی‌وقفه نرخ‌های بهره کلیدی از دسامبر ۲۰۱۹ و به صفر رساندن آنها در مارس ۲۰۲۲، فدرال رزرو این نرخ‌ها را در اکتبر ۲۰۲۳ به ۰.۲۵ درصد و در ماه نوامبر به ۰.۷۵ درصد افزایش داد. علت این افزایش بیشتر، کاهش تورم قیمتی کالاها و خدمات و دستیابی به هدف‌گذاری بلندمدت دو درصدی اعلام شده است. اما همانطور که قابل مشاهده است، از آنجایی که نرخ تورم فعلی ایالات متحده در وضعیت نامطلوبی قرار دارد، این تحرکات بانک مرکزی آمریکا، کمک چندانی به اجرای سیاست پولی سخت‌گیرانه نمی‌کند. در واقع، جروم پاول رئیس فدرال رزرو، سیاست پولی انبساطی کمتری را نسبت به سال‌های گذشته به کار گرفته است. حتی می‌توان گفت که نرخ بهره واقعی در آن دوره‌ها کاهش بیشتری داشته است. به دلیل همین عملکرد مخدوش، منفعلانه و مبهم فدرال رزرو است که وال‌استریت، همچنان با سطوح بالایی از حباب‌های قیمتی پُرریسک، روبروست.

با استناد به یک فرض محتمل، دلیل اصلی انفعال مقامات پولی آمریکایی در انجام اقدامات قاطعانه و کارآمد در مسیر مبارزه با تورم، می‌تواند این باشد که شاید اقتصاد آمریکا، کمتر از آن چیزی که از بیرون به نظر می‌رسد سالم است و دچار بیماری‌های عدیده‌ی اقتصادی پنهان و کمتر عمومی شده است. همین مسئله موجب شده که رفتار مدیران فدرال رزرو، رنگ و بوی مشکوک و گیج‌کننده پیدا کند، به طوری که به عنوان نمونه، جروم پاول در ماه‌های آخر سال ۲۰۲۳ اعلام کرد که اقتصاد آمریکا آنقدر قوی است که بتواند یک سیاست پولی سخت‌تر را به اجرا در آورده و به تورم بالای خود پایان دهد، اما چند هفته بعد و در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۴ اظهار داشت که تورم مزمن و رکود طولانی به این زودی‌ها، اقتصاد آمریکا را رها نخواهد کرد.

ایالات متحده، آمادگی لازم برای مبارزه با تورم بالا را ندارد

مطمئناً اقتصادی که برای مهار تورم، هنوز به نرخ‌های بهره واقعی عمیقا منفی وابسته است و نرخ پس‌انداز در آن فقط ۴.۴ درصد است، به سختی می‌تواند یک اقتصاد سالم و متعادل به حساب آید.

هنگامی که یک کشور در بنیان‌های ابتدایی اقتصادی خود، مشکلات بغرنج و چالش‌های حیاتی دارد، پس چگونه می‌تواند در مقابل تورم لجام‌گسیخته، با این بدنه ضعیف و تجهیز نشده، ایستادگی کند.

در واقع، به نظر می‌رسد که فعالان وال‌استریت بهتر می‌دانند چه اتفاقی در اقتصاد آمریکا در حال رخ دادن است. مبادلات گسترده بورس آمریکا و افزایش ملموس فروش سهام بسیاری از شرکت‌های نوپا، کوچک و متوسط که از آخرین ماه‌های سال ۲۰۲۳ شروع شده است، حکایت از انتظارات تورمی به شدت منفی و ترس قابل‌توجه از وضعیت نامعلوم نرخ‌های بهره در آینده دارد.

در حال حاضر، اقتصاد ایالات متحده با نرخ رشد بسیار پایینی روبرو است. همچنین بازار کار در این کشور در تنگنا قرار گرفته و افزایش نرخ دستمزدها باعث کاهش سود صاحبان کسب و کارها، صنایع و سرمایه‌گذاران شده است. لذا به طور خلاصه باید بگویم فدرال رزرو اکنون با انتخابی روبرو است که باید سالها پیش انجام می‌داده. جروم پاول اکنون دو راهکار در پیشروی خود دارد، یا می‌تواند با تمامی توان به مبارزه با تورم پرداخته، رشد کوتاه‌مدت را فراموش کرده و زمینه‌ای برای اقتصاد قوی‌تر در آینده ایجاد کند و یا می‌تواند رویکردی سازگارتر را دنبال کرده، با توجه به شرایط روز اقتصاد داخلی خود حرکت کند و نرخ‌های بهره را به تدریج افزایش داده تا زمانی که نرخ تورم به زیر یک آستانه معین کاهش یابد.

انتخاب راه دوم، همان استراتژی مدنظری خواهد بود که احتمالا ایالات متحده آمادگی انجام آن را دارد اما فراموش نکنیم که نرخ تورم قطعا به سرعت کاهش نخواهد یافت و پیامدهای آن یعنی سطوح بالای قیمتی در کالاها و خدمات، معضل اصلی سال‌های آتی خواهد بود.

برهم زدن وضعیت تعادلی نرخ بهره، تورم آمریکا را کاهش نخواهد داد

شرایط امروز اقتصاد ایالات متحده و کنش‌های مقامات فدرال رزرو، غلط بودن سیاست‌های متمرکز بر دستکاری مصنوعی نرخ بهره، دستیابی دستوری به نرخ بهره ایده‌آل و در نهایت، رسیدن به نرخ تورم هدف را به خوبی نشان می‌دهد. به بیان ساده، نرخ بهره ایده‌آل مجموعه نرخ‌هایی است که عرضه و تقاضای بازار را به تعادل می‌رساند. این نرخ زمانی پدید می‌آید که یک بستر آزاد اقتصادی، بدون هرگونه مداخله نظارتی و سیاستی از سوی مقامات، از جمله بانک مرکزی وجود داشته. بنابراین، فدرال رزرو برای هدایت امور پولی خود در مسیر درست مبارزه با تورم، می‌بایست بازارهای اعتباری و پولی را رها کرده، انواع مداخلات را متوقف کند و از هرگونه دستکاری در نرخ‌های بهره خودداری نماید. اما متاسفانه چنین چیزی هیچگاه به وقوع نپیوسته و بانک مرکزی آمریکا، کاهش و افزایش مصنوعی نرخ بهره را به عنوان یگانه ابزار مقابله‌ای خود در مسیر مبارزه با افزایش سطح عمومی قیمت‌ها، برگزیده است.

مقامات پولی ایالات متحده به صراحت اعلام کرده‌اند که در گذشته نیز مکررا به دستکاری سیگنال‌های نرخ بهره پرداخته‌اند. به عنوان نمونه، برخی اسناد محرمانه نشان می‌دهد که این عمل به عنوان یک رویکرد ضدتورمی برای جلوگیری از فروپاشی سیستماتیک در بحران مالی ۲۰۰۸، تحریک رشد اقتصادی در بازه زمانی ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۰ و مقابله با پیامدهای منفی اقتصادی کلان ناشی از پاندمی کرونای ۲۰۱۹، به کار گرفته شده است که مبتنی بر تحلیل آمارهای منتشره، نتایج دستکاری مصنوعی نرخ بهره در جهت مبارزه با تورم در این دوره‌ها، با شکست همراه بوده است.

منابع:

1. https://www.economist.com/leaders/۲۰۲۴/۰۴/۲۳/why-the-federal-reserve-has-made-a-historic-mistake-on-inflation

2. https://www.federalreservehistory.org/essays/great-inflation

3. https://english.news.cn/۲۰۲۲۱۰۲۱/۲۱cc۲۸۴۹۴dfa۴fe۷a۴۴۷۲ad۹۰d۱۲۱۸e۶/c.html