آخرین تحلیل و گزارش موسسه اعتبارسنجی فیچ از نظام مالی و بانکی بحرین نشان میدهد که بستر جامع خدمات بانکی و مالی بحرین در افق کوتاه‌مدت، به سبب کُندی اقتصاد داخلی و سیاست‌های پولی نسبتاً شدید، وضعیت نامطلوبی را تجریه کند اما چشم‌انداز میان‌مدت و به ویژه افق بلندمدت ۲۰۳۲، به سبب تغییرات بنیادین در حال انجام در اقتصاد این کشور، امیدوارکننده و مثبت ارزیابی می‌شود. اگرچه پیش‌بینی شده که توسعه بسترهای اقتصاد دیجیتالی و به کارگیری فناوری‌های پیشرفته، احتمالاً تأثیر مثبتی بر حوزه بانکداری و صنعت بیمه در چشم‌انداز میان‌مدت و بلندمدت داشته باشد، اما انتظار نمی‌رود که شاهد رشد قابل‌توجهی در این دو بخش تا پایان افق ۲۰۳۲ باشیم. از سوی دیگر، پیش‌بینی شده که در هم افق کوتاه‌مدت و هم افق میان‌مدت، مدیران بازار سرمایه و متولیان صنعت دارایی بحرین، محصولات و خدمات جدیدی را در جهت بهبود عملکردهای نوآورانه و توسعه بازار عرضه کنند، اما همچنان شاخص اعتماد سرمایه‌گذاران، ضعیف برآورد می‌شود. با این وجود، چارچوب نظارتی یکپارچه، قدرتمند و همچنین روابط خوب بحرین با کشورهای ثروتمند همسایه، به ارتقای رشد و جذب سرمایه‌گذاران بین‌المللی در این دو بخش کمک شایانی خواهد کرد.
پیش‌بینی شده که صنعت بانکداری بحرین در افق کوتاه‌مدت، به دلیل حمایت جهانی از افزایش قیمت نفت و بهبود نرخ تقاضای تسهیلات حقوقی، شرایط به مراتب بهتری از سال‌های قبل داشته باشد، اما به دلیل پس‌زمینه تورمی بالا و شرایط اقتصادی سخت منطقه‌ای و جهانی، هنوز هم در کوتاه‌مدت با استانداردهای نرمال این صنعت، فاصله خواهد داشت. با این حال، انتظار می‌رود که نظام بانکی بحرین در افق میان‌مدت، روند رو به رشد خوبی را به سبب افزایش تقاضای داخلی، به ویژه در حوزه محصولات مالی اسلامی، آغاز کند. همچنین پیش‌بینی می‌شود به تدریج در گذر از افق کوتاه‌مدت به افق میان‌مدت، سهم بازار و حجم سرمایه در گردش بخش بانکداری اسلامی بحرین، بیش از ۵۰ درصد از کل دارایی‌های نظام بانکی این کشور را در برگیرد که ناشی از اجرای فرآیند ادغام و تملک و همچنین تقاضای پایدار برای محصولات مالی اسلامی است. از طرف دیگر، انتظار می‌رود که روند افزایش نرخ‌های بانکی به دلیل وجود نقدینگی معقول، مناسب و ارائه بافرهای کفایت سرمایه، در جهت حمایت از سودآوری هم در بخش بانکداری متعارف و هم در حوزه بانکداری اسلامی، حفظ شود و با تحقق این امر، انتظار داریم که در افق کوتاه‌مدت و چشم‌انداز میان‌مدت، نرخ رشد کل دارایی‌های بانک‌های بحرینی، در نتیجه رشد پرتفوی مشتمل بر اوراق قرضه و رشد قوی سایر دارایی‌های آنها نظیر تسهیلات اعتباری و دارایی‌های غیرمنقول، مثبت بماند.
پیش‌بینی شده که در افق کوتاه‌مدت، صنعت بیمه بحرین، سرمایه‌گذاری‌های بالقوه‌ای را برای ایجاد یک اتمسفر دیجیتالی، فناورانه، پیشرفته و رقابتی انجام دهد و انتظار می‌رود این صنعت در افق میان‌مدت، به آرامی اما پیوسته، رشد قابل‌توجهی را تجربه کند. همچنین پیش‌بینی می‌شود که بخش بیمه‌های عمومی و تخصصی، سهم بیشتر خود از بازار را در افق کوتاه‌مدت تا پایان چشم‌انداز ۲۰۳۲ حفظ کند و همچنان، بیمه وسایل نقلیه موتوری، پیشتاز تقاضاهایی عمومی باشد. از سوی دیگر، بخش بیمه عمر و حوزه بیمه‌های درمانی اجباری کارفرمایان، به سبب افزایش نرخ مهاجرپذیری این کشور منتج از افزایش جذب نیروی کار خارجی توسط دولت بحرین و بهبود درآمد قابل تصرف کارگران مهاجر در افق میان‌مدت و بلندمدت، توسعه خواهد یافت.
انتظار می‌رود که در افق کوتاه‌مدت و میان‌مدت، صنعت مدیریت دارایی بحرین به سبب وجود یک چارچوب نظارتی یکپارچه و قدرتمند، جذابیت فزاینده اقتصاد بحرین برای شرکت‌های مدیریت دارایی خارجی مهم و برجسته به سبب بهبود مستمر در شفافیت بازار، آینده‌نگری علمی حاکمیت سیاسی و اقتصادی خود و افزایش تقاضای داخلی، سرعت توسعه رو به رشد خود را حفظ کند. همچنین پیش‌بینی شده که چنین مکانیزم کارآمدی، با بهبود وضعیت اقتصاد بحرین در سال‌های پس از فروکش کردن بحران پاندمی کرونا، فعالان این بازار و مدیران صندوق‌های دارایی را قادر سازد تا در پایان افق بلندمدت ۲۰۳۲، رشد محسوس در نرخ جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و نرخ توسعه محصولات جدید برای مشتریان را تجربه کنند.
انتظار می‌رود که در افق کوتاه‌مدت و حتی تا پایان افق میان‌مدت، همچنان عملکرد ضعیف بازار سرمایه و بستر بورس اوراق بهادار بحرین ادامه یابد. اما پیش‌بینی شده که در چشم‌انداز بلندمدت، به سبب تلاش‌های فعالان این بازار، چارچوب معاملاتی بازار سرمایه بحرین بهبود یافته و سرمایه‌های داخلی و خارجی بیشتری جذب این بستر شود.
خلاصه چشم‌انداز نسبت به آخرین روندها و تحولات
پیش‌بینی شده که در افق کوتاه‌مدت و در مسیر حرکت به افق میان‌مدت، نرخ تسهیلات و اعتبارات بانکی در بحرین، سالانه رشد ۳.۵ درصد را تجربه کند.
انتظار می‌رود که نرخ رشد کل حق بیمه‌های صنعت بیمه بحرین در افق کوتاه‌مدت و میان‌مدت، ۵.۲ درصد افزایش یابد و در این بین، سهم بالایی از این افزایش، یعنی یک سهم بیش از ۶۰ درصدی، به دلیل حمایت دولت از ارائه خدمات بیمه به کارگران مهاجر، به بخش بیمه عمر اجباری کارفرمایان تعلق خواهد داشت.
طبق آخرین آمار منتشره از وضعیت صنعت مدیریت دارایی بحرین، این کشور ۱۷۶۴ صندوق سرمایه‌گذاری مشترک فعال دارد که ۶۴ صندوق در داخل بحرین استقرار دارند که این بازار، یک افزایش حدود ۱۵ درصدی را در تعداد صندوق‌ها نسبت به سال‌های پیش داشته است. همچنین تعداد صندوق‌های دارایی منطبق با شریعت به ۱۰۴ صندوق رسیده است. از سوی دیگر، ارزش خالص دارایی (NAV ) بازار مدیریت دارایی بحرین، بالغ بر ۱۱.۵۶ میلیارد دلار بوده که نسبت به سال‌های قبل، ۸.۶۸ درصد افزایش را تجربه کرده و ۵.۴۴ میلیارد دلار آن مربوط به صندوق‌های سرمایه‌گذاری ملی مستقر در بحرین و ۱.۱۰ میلیارد دلار آن، در صندوق‌های دارایی مطابق با شریعت سرمایه‌گذاری شده است.
طبق آخرین آمار منتشره از وضعیت بازار سرمایه در بحرین، شاخص کل سهام منامه، کاهش ۰.۵ درصدی نسبت به وضعیت نرمال و استاندارد سال‌های گذشته تجربه کرده است.
وضعیت شاخص ریسک صنعت مالی و بانکداری بحرین
محاسبه امتیاز شاخص ریسک صنعت بانکداری برای بحرین (BIRI)، عدد ۷۵ از ۱۰۰ را نشان میدهد که حکایت از ثبات نسبتاً پایدار نظام بانکی در اتمسفر مالی این کشور، حتی با وجود درجاتی از سطوح ریسک به دلیل وضعیت شکننده پویایی‌های بازار مالی خارجی دارد. با این امتیاز، بحرین در رتبه‌بندی ۱۲۲ کشوری این شاخص، در جایگاه بیست و یکم جهان قرار گرفته است. امتیازBIRI نسبتاً بالای بحرین، عمدتاً به دلیل بهبود مؤلفه‌های مالی دولتی، بهبود کیفیت استانداردهای زندگی در بحرین و افزایش پیوندهای بین‌المللی است که همه این عوامل، توسط افزایش قیمت‌های جهانی حامل‌های انرژی، پشتیبانی می‌شوند.
تحلیل بازار خدمات بانکی و مالی بحرین بر مبنای ماتریس SWOT
| نقاط ضعف اقتصاد بحرین به شدت به صنعت نفت متکی است که می‌تواند نوسانات شدید و ریسک‌های عدیده‌ای را در بخش خدمات مالی ایجاد کند. حضور ضعیف شرکت‌های بین‌المللی در بازار بورس اوراق بهادار بحرین و کاهش معنادار تعداد صنایع و کسب و کارهای جدیدالورود به این بستر پیش‌بینی رشد به شدت کُند صنعت بیمه به ویژه بخش بیمه عمر اتکا به نیروی کار ماهر خارجی با وجود تلاش‌های مداوم برای ملی کردن مشاغل در بحرین فقدان تنوع در موضوعات نظارتی، به این معنی که بانک مرکزی بحرین به عنوان تنها تنظیم‌کننده مالی این کشور به سختی می‌تواند در پاسخگویی به موقع و سریع به چالش‌های نوظهور، وارد عمل شود. |
نقاط قوت بحرین، مهد و خاستگاه مالی اسلامی در جهان است که مجموعهای از محصولات و خدمات مالی مطابق با شریعت را ارائه میدهد. بستر جامع خدمات بانکی و مالی بحرین، در جهت دستیابی به کارایی عملیاتی بهتر، سرمایه‌گذاری بر رویکردهای فناورانه و دیجیتالی‌سازی را توسعه خواهد داد. تسهیلگران مالی داخلی در بحرین، از توسعه جدیدترین تکنولوژی‌های اقتصادی و مالی شامل توسعه بسترهای فین‌تک و پرداخت‌های تمام دیجیتالی، حمایت خواهند کرد. بستر جامع خدمات بانکی و مالی بحرین، همچنان یکی از ستون‌های کلیدی تلاش‌های بحرین برای تنوع بخشیدن به اقتصاد این کشور خواهد بود که در حال حاضر، حدود ۱۶ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل میدهد. بستر جامع خدمات بانکی و مالی بحرین، بزرگترین کارفرمای غیرنفتی این کشور با بیش از ۱۳۷۳۷ فعال در این حوزه است. مقررات مالی کارآمدی برای تقویت بستر جامع خدمات بانکی و مالی بحرین و حمایت از بانک‌ها و سایر مؤسسات مالی طراحی شده است. |
| تهدیدها رقابت منطقه‌ای تنگاتنگ سایر مراکز مهم مالی در دبی، ابوظبی و عربستان سعودی و... ممکن است چشم‌انداز رشد بستر جامع خدمات بانکی و مالی بحرین را محدود کند. شرکت‌های ارائه دهنده خدمات بیمه‌ای در بحرین، به دلیل کُندی رشد این صنعت، دچار چالش‌های عدیده‌ای خواهند شد. اقتصاد داخلی بحرین در عبور از دوران پساکرونا، موفق نبوده است. در حالی که توافقات خوبی برای پایان دادن به بحران شورای همکاری خلیج فارس انجام گرفته اما برخی از مشکلات اساسی همچنان باقی است، زیرا رفع اختلاف سیاسی و اقتصادی بین قطر و بحرین، به شدت زمان‌بر خواهد بود. هرگونه افزایش بدهی‌های عمومی و خارجی بحرین، تأثیر منفی قابل‌توجهی بر هزینه‌های مالی دولت این کشور و نرخ رشد بستر جامع خدمات بانکی و مالی خواهد داشت. |
فرصت‌ها افزایش حضور صندوق‌های دارایی بحرینی در عرصه بین‌المللی و توسعه صنعت مدیریت دارایی این کشور در جهان ایجاد بیمه درمانی اجباری کارفرمایان برای کارگران مهاجر ظهور ارزهای دیجیتال به عنوان فرصت بالقوه جدید در حوزه پرداخت و سرمایه‌گذاری در بستر جامع خدمات بانکی و مالی بحرین بحرین یک مقصد محبوب در منطقه خلیج فارس برای سرمایه‌گذاران کلان و مکانی قابل اعتماد برای انجام تجارت به لطف محیط شفاف سرمایه‌گذاری خود است. پشتیبانی همه‌جانبه دولت از توسعه ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) صفر بودن مالیات بر درآمد سرمایه‌گذاران خارجی ایجاد مالکیت کامل برای خارجی‌ها در بخش خدمات مالی، بدون نیاز به داشتن شریک بحرینی |
بازار خدمات صنعت بانکداری در بحرین
پیش‌بینی شده که صنعت بانکداری بحرین در افق کوتاه‌مدت، به دلیل حمایت جهانی از افزایش قیمت نفت و بهبود نرخ تقاضای تسهیلات حقوقی، شرایط به مراتب بهتر از سال‌های قبل داشته باشد، اما به دلیل پس‌زمینه تورمی بالا و شرایط اقتصادی سخت منطقه‌ای و جهانی، هنوز هم در کوتاه‌مدت با استانداردهای نرمال این صنعت، فاصله داشته باشد. با این حال، انتظار می‌رود که نظام بانکی بحرین در افق میان‌مدت، روند رو به رشد خوبی را به سبب افزایش تقاضای داخلی، به ویژه در حوزه محصولات مالی اسلامی، آغاز نماید. همچنین پیش‌بینی می‌شود به تدریج در گذر از افق کوتاه‌مدت به افق میان‌مدت، سهم بازار و حجم سرمایه در گردش بخش بانکداری اسلامی بحرین، بیش از ۵۰ درصد از کل دارایی‌های نظام بانکی این کشور را در برگیرد که ناشی از اجرای فرآیند ادغام و تملک و همچنین تقاضای پایدار برای محصولات مالی اسلامی است. از طرف دیگر، انتظار می‌رود که روند افزایش نرخ‌های بانکی به دلیل وجود نقدینگی معقول، مناسب و ارائه بافرهای کفایت سرمایه، در جهت حمایت از سودآوری هم در بخش بانکداری متعارف و هم در حوزه بانکداری اسلامی، حفظ شود و با تحقق این امر، انتظار داریم که در افق کوتاه‌مدت و چشم‌انداز میان‌مدت، نرخ رشد کل دارایی‌های بانک‌های بحرینی، در نتیجه رشد پرتفوی مشتمل بر اوراق قرضه و رشد قوی سایر دارایی‌های آنها نظیر تسهیلات اعتباری و دارایی‌های غیرمنقول، مثبت بماند.
پیش‌بینی شده که در چشم‌انداز کوتاه‌مدت، ارزش کل دارایی‌های صنعت بانکداری بحرین به ۳۹.۱۲ میلیارد دلار برسد و یک رشد ۲.۳ درصدی سالانه را تجربه کند. همچنین انتظار می‌رود که در کوتاه‌مدت ارزش دارایی‌های بانکی به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی، از میزان ۲۳۰.۷ درصد به ۲۳۹.۳ درصد افزایش یابد.
پیش‌بینی شده که در افق کوتاه‌مدت و در مسیر حرکت به افق میان‌مدت، نرخ تسهیلات و اعتبارات بانکی در بحرین، سالانه رشد ۳.۵ درصد را تجربه کند.
مقرر شده که در افق کوتاه‌مدت، اوپن‌نود (OpenNode)، شرکت ارائه‌دهنده زیرساخت شبکه بیت‌کوین و لایتنینگ، یک پلتفرم پرداخت آزمایشی مقیاس‌پذیر به واسطه ارزهای دیجیتال را برای بانک مرکزی بحرین راه‌اندازی کند. در صورت موفقیت اجرای آزمایشی این پلتفرم، تحولی شگرف در صنعت بانکداری بحرین در افق میان‌مدت و بلندمدت ۲۰۳۲ ایجاد خواهد شد و سرمایه‌گذاران بین‌المللی بسیاری به سوی بحرین، روانه خواهند شد. زیرا این بستر شرکت‌های مالی و اقتصادی حوزه فین‌تک را قادر می‌سازد بتوانند ایده‌های کوچک و بزرگ دیجیتالی مالی خود را در یک پلتفرم تحت نظارت، امن و در عین حال آزاد، تحقق بخشند.
پیش‌بینی شده که در افق میان‌مدت، حدود ۴۰ درصد از دارایی‌های نظام بانکی بحرین، به محصولات و خدمات بانکداری اسلامی تعلق بگیرد. همچنین انتظار می‌رود که با طی کردن روند پیش رو، ارزش بازار خدمات مالی اسلامی بحرین به ۳۸.۶ میلیارد دلار یعنی معادل حدود ۱۰۰ درصد تولید ناخالص داخلی کشور، برسد.
انتظار می‌رود که در افق کوتاه‌مدت، ادامه روند انقباض تهاجمی پولی در صنعت بانکداری بحرین، باعث افزایش بیشتر نرخ بهره و در نتیجه، کاهش تقاضا برای تسهیلات اعتباری شود.
چشم‌انداز رقابتی آتی در صنعت بانکداری بحرین
چشم‌انداز کلی صنعت بانکداری بحرین در افق میان‌مدت و همچنین در چشم‌انداز بلندمدت۲۰۳۲، از یک طرف به سبب حمایت از روند افزایش تقاضا برای خدمات و محصولات این حوزه به ویژه برای محصولات مالی اسلامی و از طرف دیگر، به سبب برنامه‌ریزی مدون و آینده‌نگرانه مقامات پولی در بانک مرکزی بحرین، مثبت ارزیابی می‌شود و انتظار داریم که این صنعت، به یک بستر رقابتی کارآمد در منطقه مبدل شود.
با این حال، در افق کوتاه‌مدت پیش‌بینی شده که تشدید شرایط انقباض پولی، موجب افزایش بیشتر نرخ بهره و کاهش تقاضا برای وام‌های اعتباری شود. در کنار این وضعیت در کوتاه‌مدت، افزایش قیمت نفت در سطح بالاتر از حد انتظار، به نفع نظام مالی بحرین خواهد بود، اما احتمالاً منجر به کاهش نیازمندی‌های استقراضی دولت شده و رابطه صنعت بانکداری و دولت بحرین را محدود می‌کند.
برگ برنده صنعت بانکداری بحرین در افق میان‌مدت و بلندمدت ۲۰۳۲، خدمات و محصولات حوزه مالی اسلامی خواهد بود که پویایی و رشد این صنعت را ارتقا خواهد بخشید.
همچنین پیش‌بینی شده که در افق بلندمدت ۲۰۳۲، نظام بانکی بحرین، حضور موثری در حوزه بانکداری دیجیتال در بازارهای مالی کشورهای عضو منا (MENA )، یعنی در خاورمیانه و شمال آفریقا داشته باشد.
بانک‌های عامل برتر بحرین در افق۲۰۳۲
شرکت خدمات بانکداری و مالی بانک الاهلی متحد (Ahli United Bank)
شرکت خدمات بانکداری و مالی بانک الاهلی متحد، با مجموع دارایی ۴۱.۵۱ میلیارد دلار، بزرگترین بانک تجاری بحرین از نظر حجم و ارزش دارایی محسوب می‌شود.
این گروه مالی در حوزه بانکداری خُرده فروشی، بانکداری شرکتی، مدیریت ثروت و خزانه داری در ۱۵۱ شعبه، هشت بازار مالی و با ۴۰۷۰ کارمند در سراسر بحرین، خدمات خود را ارائه میدهد.
همچنین بانک الاهلی متحد، یک شبکه منطقه‌ای خدمات مالی بین‌المللی فعال با شعباتی در مصر، کویت، عراق، قطر، لیبی و عمان، امارات و انگلیس دارد.
بانک الاهلی متحد، یکی از معتمدترین و کارآمدترین گروه‌های مالی در بین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است که در این منطقه در حوزه کارگزاری مالی، مدیریت دارایی و خدمات مالی شرکتی فعالیت می‌کند.
این بانک از دسامبر ۲۰۱۵ در فهرست معتبر " MSCI Frontier Markets " نمایه شده است.
در ژوئیه ۲۰۲۰، واحد بانکداری خصوصی بانک الاهلی متحد با یک شعبه در داخل بحرین و یک شعبه در نیویورک، افتتاح شد.
در دسامبر ۲۰۲۰، بانک الاهلی متحد بزرگترین گروه مالی و بانکی بحرین در حوزه مدیریت دارایی اسلامی و تامین مالیِ سرمایه گذاری‌های منطبق با شریعت لقب گرفت.
در سپتامبر ۲۰۲۲، بخشی از سهام این بانک به مبلغ ۱۰.۹ میلیارد دلار توسط خانه مالی کویت، خریداری شد. این معامله، بانک الاهلی متحد را به هفتمین بانک بزرگ تجاری حوزه خلیج فارس مبدل کرد.
هلدینگ بانکداری عرب (Arab Banking Corporation)
هلدینگ بانکداری عرب، با ارزش دارایی ۳۶,۶۳۹ میلیارد دلار، در جایگاه دومین بانک بزرگ تجاری بحرین قرار گرفته است.
این بانک در سال ۱۹۸۰ در منامه، پایتخت بحرین تأسیس شد و در حال حاضر در ۱۸ کشور اعم از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (GCC)، خاورمیانه، شمال آفریقا، اروپا، آمریکای شمالی و جنوبی و آسیا فعالیت می‌کند.
سهامداران عمده هلدینگ بانکداری عرب، سازمان سرمایه‌گذاری کویت (۲۹.۴ درصد) و بانک مرکزی لیبی (۵۹.۷ درصد) هستند.
این بانک در بورس اوراق بهادار بحرین نیز نمایه شده و یکی از بزرگترین و کارآمدترین بانک‌های بحرین در ارائه خدمات بانکداری تجاری، بانکداری تجاری بین‌الملل، خزانه‌داری داخلی و بین‌الملل، بانکداری شرکتی و نهادی و خدمات بانکداری اسلامی است.
هلدینگ بانکداری عرب، ۹ شرکت تابعه مالی و اقتصادی در خارج از بحرین از جمله در الجزایر، مصر، اردن، تونس، بریتانیا و برزیل دارد.
بانک بین‌المللی خلیج فارس (Gulf International Bank)
بانک بین‌المللی خلیج فارس، با ارزش کل دارایی ۳۲.۶۴۶ میلیارد دلار، به عنوان سومین بانک بزرگ تجاری بحرین شناخته می‌شود.
این بانک در سال ۱۹۷۵ راه‌اندازی شد و اکنون در حوزه بانکداری شرکتی، سرمایه‌گذاری اسلامی، تامین مالی نهادی و بانکداری خُرده‌فروشی فعالیت می‌کند.
مالکیت بانک بین‌المللی خلیج‌فارس مجموعاً متعلق به شش کشور عضو شورای همکاری‌های خلیج فارس است و عربستان سعودی، بیشترین سهام را در اختیار دارد. دفتر مرکزی این بانک در بحرین است، اما شعبه‌هایی در لندن و نیویورک نیز دارد.
در اکتبر ۲۰۲۱، بانک بین‌المللی خلیج فارس، اولین تسهیلات ویژه حوزه پایداری محیط زیستی را از طریق تامین مالی و به ارزش ۶۲۵ میلیون دلار، دریافت کرد. در این تامین مالی جمعی، بیش از ۲۰ سرمایه‌گذار بین‌المللی از ایالات متحده، اروپا، خاورمیانه و آسیا شرکت داشتند.
هلدینگ خدمات مالی و بانکداری بحرینی البرکه (Al Baraka Banking Group)
هلدینگ خدمات مالی و بانکداری بحرینی البرکه، با مجموع دارایی۲۴.۹۸ میلیارد دلار، چهارمین بانک بزرگ تجاری در بحرین از منظر ارزش و حجم دارایی است.
گروه بانکی البرکه، اولین نهاد مالی دارای مجوز در بحرین در حوزه عمده فروشی مالی اسلامی است که هم در بورس بحرین و هم در بورس نزدک دبی، نمایه شده است.
این بانک از طریق ۶۷۵ شعبه در ۱۶ بازار، به بیش از ۳ میلیون نفر از مشتریان خود، خدمات ارائه میدهد.
در ژوئیه ۲۰۲۱، هلدینگ خدمات مالی و بانکداری بحرینی البرکه، خدمات صدور کارت نقدی فوری را در تمام شعبات خود در بحرین راه‌اندازی کرد که به مشتریان این امکان را میدهد تا کارت‌های نقدی بانکی خود را بدون نیاز به مراجعه به داخل بانک، از طریق خودپرداز و یا به صورت آنلاین، دریافت کنند.
همچنین بانک اسلامی البرکه در سال ۲۰۲۲، اولین پروژه آموزش محور تامین مالی منطبق با شریعت خود را از طریق لیزینگ خدمات و با همکاری دانشگاه اهلیا، عملیاتی کرد.
گروه خدمات بانکداری و مالی خلیج (GFH Financial Group)
گروه خدمات بانکداری و مالی خلیج، با ارزش دارایی ۹,۷۶۰ میلیارد دلار، در جایگاه پنجمین بانک بزرگ تجاری بحرین قرار گرفته است.
این بانک در سال ۱۹۹۹ تاسیس شد و در زمینه مدیریت ثروت، توسعه مالی و اقتصادی در حوزه املاک و مستغلات، بانکداری تجاری و مدیریت دارایی فعالیت می‌کند.
گروه خدمات بانکداری و مالی خلیج، اولین و تنها بانک بحرینی است که در سه بازار بورس معتبر یعنی بورس بحرین، بورس کویت و بازار مالی بورس نزدک دبی، نمایه شده است.
بازار خدمات صنعت بیمه در بحرین
پیش‌بینی شده که در افق بلندمدت ۲۰۳۲، صنعت بیمه بحرین، با وجود بازار محدود و کوچک به ویژه خدمات نسبتاً توسعه نیافته در حوزه بیمه عمر، اما به لطف سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه در حوزه دیجیتالی‌سازی این صنعت و همچنین توسعه پُرشتاب در حوزه فناوری بیمه (InsurTech)، رقابتی و نوآور خواهد بود.
پیش‌بینی شده که در افق کوتاه‌مدت، صنعت بیمه بحرین، سرمایه‌گذاری‌های بالقوه‌ای را برای ایجاد یک اتمسفر دیجیتالی، فناورانه، پیشرفته و رقابتی انجام دهد و انتظار می‌رود این صنعت در افق میان‌مدت، به آرامی اما پیوسته، رشد قابل‌توجهی را تجربه کند.
پیش‌بینی می‌شود که بخش بیمه‌های عمومی و تخصصی، سهم بیشتر خود از بازار را در افق کوتاه‌مدت تا پایان چشم‌انداز ۲۰۳۲ حفظ کند و همچنان، بیمه وسایل نقلیه موتوری، پیشتاز تقاضاهایی عمومی باشد.
انتظار می‌رود بخش بیمه عمر و حوزه بیمه‌های درمانی اجباری کارفرمایان، به سبب افزایش نرخ مهاجرپذیری این کشور منتج از افزایش جذب نیروی کار خارجی توسط دولت بحرین و بهبود درآمد قابل‌تصرف کارگران مهاجر در افق میان‌مدت و بلندمدت، توسعه خواهد یافت.
پیش‌بینی شده که در افق کوتاه‌مدت، به لطف مقررات و چارچوب‌های آینده‌نگر به ویژه در حوزه توسعه دیجیتالی صنعت بیمه و بهبود زیرساخت‌های موجود، بیمه‌گذاران بحرینی در موقعیت بسیار خوبی نه تنها در بازار داخلی خود، بلکه در بازارهای بیمه منطقه‌ای نیز قرار بگیرند. زیرا ارائه دهندگان خدمات بیمه‌ای در بحرین، از مزیت هزینه‌ای قابل‌توجهی نسبت به همتایان خود در امارات و قطر برخوردار هستند و ادامه اختلافات و چالش‌های اساسی فی‌مابین دبی و دوحه، فرصتی طلایی برای صنعت بیمه بحرین در جهت توسعه فعالیت‌های خود به عنوان یک مرکز خدمات بیمه‌ای و مالی پیشرفته و پویا در منطقه ایجاد خواهد کرد.
انتظار می‌رود که نرخ رشد کل حق بیمه‌های صنعت بیمه بحرین در افق کوتاه‌مدت و میان‌مدت، ۵.۲ درصد افزایش یابد و در این بین، سهم بالایی از این افزایش، یعنی یک سهم بیش از ۶۰ درصدی، به دلیل حمایت دولت از ارائه خدمات بیمه به کارگران مهاجر، به بخش بیمه عمر اجباری کارفرمایان تعلق خواهد داشت.
پیش‌بینی شده که در افق کوتاه‌مدت، ارزش کل حق بیمه ناخالص در هر دو بخش (بیمه عمر/ بیمه‌های عمومی و تخصصی) به میزان ۲.۵ درصد افزایش یابد که در مقایسه با رشد ۶ درصدی در سال‌های گذشته، به نوعی افت و تزلزل نسبت به دوران اوج این صنعت تلقی می‌شود.
انتظار می‌رود که تا پایان افق میان‌مدت ۲۰۲۷، ارزش کل نرخ حق بیمه عمر ثبت شده رسمی با ۱.۳ درصد رشد، به ۶۰ میلیون دلار برسد. از طرف دیگر، پیش‌بینی شده که ارزش کل نرخ حق بیمه‌های عمومی و تخصصی ثبت شده رسمی با ۲.۹ درصد رشد به ۶۳۶.۶ میلیون دلار برسد.
پیش‌بینی می‌شود که در پایان افق بلندمدت ۲۰۳۲، ارزش کل بازار صنعت بیمه بحرین، از مرز یک میلیارد دلار عبور کند.
انتظار می‌رود که هم در افق میان‌مدت و هم در چشم‌انداز بلندمدت، بازار بیمه‌های عمومی و تخصصی به مراتب بزرگتر از بازار بیمه عمر در بحرین باشد، به طوری‌که برآورد می‌شود تقریباً ۸۰ درصد از کل بازار بیمه بحرین، به بیمه‌های عمومی و تخصصی اختصاص یافته و در این بین، سلطه بیمه‌هایی نظیر بیمه وسائل نقلیه و بیمه سلامت بر این بازار، کامل مشهود باشد.
چشم‌انداز رقابتی آتی در صنعت بیمه بحرین
تلاش‌های فعالان صنعت بیمه بحرین برای بهبود وضعیت این بازار به واسطه افزایش سرمایه‌گذاری‌ها به ویژه در حوزه‌های فین‌تک و های‌تک، آماده‌سازی و توسعه بستر دیجیتالی و طراحی و ارائه خدمات و محصولات جدید، کُندی رشد کوتاه مدت این صنعت را در افق میان‌مدت و بلندمدت، جبران خواهد کرد.
انتظار می‌رود که ارزش بازار بیمه بحرین در دوره مورد مطالعه، یک رشد ۳۰ درصدی را تجربه کرده و از حدود ۸۰۰ میلیون دلار فعلی، به ۱.۰۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۲ افزایش یابد.
در دسامبر ۲۰۲۲، شرکت بیمه "کویت بحرین" اولین نهاد در بین کشورهای منطقه منا بود که امکان پرداخت هزینه خدمات بیمه‌ای از طریق ارزهای دیجیتال را فراهم کرد. بدین ترتیب، مشتریان این شرکت می‌توانستند در کنار روش‌های پرداخت سنتی، حق بیمه‌های خود را از طریق دارایی‌های رمزنگاری شده در صرافی‌های " EazyPay" و " Binance"، بپردازند.
در سال ۲۰۲۳، شرکت خدمات بیمه عمر هند، که بزرگترین بازیگر خارجی در صنعت بیمه عمر بحرین محسوب می‌شود، عرضه عمومی اولیه (IPO) خود را در بازار بورس اوراق بهادار هند و بحرین آغاز کرد. این فرآیند، تبدیل به بزرگترین عرضه اولیه یک شرکت غیرصنعتی و غیرفناورانه در تاریخ بازار سرمایه هند شد.
بازارخدمات صنعت مدیریت دارایی در بحرین
صنعت مدیریت‌دارایی بحرین دارای یک چارچوب نظارتی یکپارچه، کارآمد و مترقی است که موجب بهبود فرآیند رشد و پیشرفت تجارت و سرمایه‌گذاری در این صنعت می‌شود. همچنین این چارچوب بحرین را قادر می‌سازد تا از یک سو به جذب حداکثری سرمایه‌های خارجی بپردازد و از سوی دیگر، باعث می‌شود که مدیران صندوق‌های دارایی و سرمایه‌گذاری داخلی، محصولات و خدمات جدید و نوآورانه‌تری را ارائه دهند. بانک مرکزی بحرین متوسط نرخ رشد سالانه ۱۴.۲ درصدی را در پنج سال گذشته گزارش کرده و پیش‌بینی می‌کند که ادامه این روند رشد در کنار بهبود مستمر شفافیت بازار و اهرم‌های نظارتی برجسته‌تر، در آینده نزدیک و همچنین در افق میان‌مدت و بلندمدت، جذابیت فزاینده‌ای را برای فعالیت صندوق‌های مدیریت دارایی این کشور ایجاد کند. همچنین پیش‌بینی شده که با فروکش کردن پیامدها و اثرات منفی ناشی از پاندمی کرونا، باید در انتظار شکوفایی صنعت مدیریت دارایی بحرین باشیم.
طبق آخرین آمار منتشره از وضعیت صنعت مدیریت دارایی بحرین، این کشور ۱۷۶۴ صندوق سرمایه‌گذاری مشترک فعال دارد که ۶۴ صندوق در داخل بحرین استقرار دارند که این بازار، یک افزایش حدود ۱۵ درصدی را در تعداد صندوق‌ها نسبت به سال‌های پیش داشته است. همچنین تعداد صندوق‌های دارایی منطبق با شریعت به ۱۰۴ صندوق رسیده است.
از سوی دیگر، ارزش خالص دارایی (NAV ) بازار مدیریت دارایی بحرین، بالغ بر ۱۱.۵۶ میلیارد دلار بوده که نسبت به سال‌های قبل، ۸.۶۸ درصد افزایش را تجربه کرده و ۵.۴۴ میلیارد دلار آن مربوط به صندوق‌های سرمایه¬گذاری ملی مستقر در بحرین و ۱.۱۰ میلیارد دلار آن، در صندوق‌های دارایی مطابق با شریعت سرمایه‌گذاری شده است.
اعلام شده که در پایان افق کوتاه‌مدت، بانک مرکزی بحرین شروع به توسعه یک چارچوب نظارتی جدید در حوزه تعهدات تامین مالی جمعی به منظور عملیاتی کردن دستورالعمل‌های توسعه‌آفرین و ایجاد بستر پویاتر برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری داخلی خواهد کرد.
نهاد "Investcorp"، بزرگترین مجموعه مدیریت دارایی در بحرین، اولین صندوق سرمایه‌گذاری مبتنی بر فناوری بلاک‌چین نهادی جهانی خود را در سال ۲۰۲۲ راه‌اندازی کرد و در حال حاضر بر جذب سرمایه‌گذاران خارجی و چندملیتی تمرکز دارد.
چشم‌انداز رقابتی آتی در صنعت مدیریت دارایی بحرین
صنعت مدیریت دارایی بحرین به‌طور محسوس و قابل‌توجهی از دهه ۱۹۸۰ گسترش یافته است، به طوری که بحرین از سال ۱۹۹۰، به بازاری پویا و به شدت جذاب برای سرمایه‌گذاران منطقه منا تبدیل شده و همچنان نیز به رشد قدرتمند و مستمر خود ادامه میدهد.
بانک مرکزی بحرین تخمین زده که بیش از ۱۷۴۵ صندوق سرمایه‌گذاری مشترک تحت مدیریت (AuM)، یکی از سریع‌ترین نرخ‌های رشد را در صنعت مدیریت دارایی این کشور و در مجموعِ بستر خدمات بانکی و مالی داشته است. همچنین برآورد این نهاد از اندازه بازار و حجم دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، اهمیت استراتژیک صنعت مدیریت دارایی بحرین را برای اقتصاد داخلی این کشور برجسته می‌کند.
مجموع نسبت صندوق‌های بازنشستگی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بحرین به تولید ناخالص داخلی این کشور، ۳۲ درصد است که به طور قابل‌توجهی بالاتر از این نسبت در همسایه پیشرفته خود یعنی عربستان سعودی (۴.۳ درصد) و سایر کشورهای منطقه مانند امارات متحده عربی (۳ درصد) و ترکیه (۲ درصد) و همچنین بالاتر از میانگین کشورهای شورای همکاری‌های خلیج‌فارس قرار دارد.
گروه خدمات بانکداری و مالی خلیج (GFH Financial Group) در ژانویه ۲۰۲۳، اکثریت سهام "Big Sky Asset Management"، یک شرکت مشهور آمریکایی فعال در حوزه مدیریت دارایی مستغلات که تمرکز ویژه‌ای بر بخش کلینیک‌های پزشکی، بیمارستان‌ها، مراکز مراقبت‌های بهداشتی و مسکن‌های دانشجویی دارد را خریداری کرد.
در سال ۲۰۲۲، نهاد "Investcorp"، بزرگترین مجموعه مدیریت دارایی در بحرین، در فهرست سالانه فوربس خاورمیانه، در رتبه دوم صندوق‌های سرمایه‌گذاری منطقه قرار گرفت.
بستر خدمات بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار در بحرین
بورس بحرین، یک بازار بورس اوراق بهادار نسبتاً کوچک است که شرکت‌های داخلی، بازیگران اصلی آن هستند و عمدتاً متشکل از بانک‌های تجاری و کسب و کارهای فعال در حوزه سرمایه‌گذاری و خدمات است. حضور ضعیف شرکت‌های بین‌المللی در بازار بورس اوراق بهادار بحرین و کاهش معنادار تعداد صنایع و کسب و کارهای جدیدالورود به این بستر، از چالش‌های بنیادین و اساسی در این بخش محسوب می‌شود. انتظار می‌رود که در افق کوتاه‌مدت و حتی تا پایان افق میان‌مدت، همچنان عملکرد ضعیف بازار سرمایه و بستر بورس اوراق بهادار بحرین ادامه یابد. اما پیش‌بینی شده که در چشم‌انداز بلندمدت، به سبب تلاش‌های فعالان این بازار، چارچوب معاملاتی بازار سرمایه بحرین بهبود یافته و سرمایه‌های داخلی و خارجی بیشتری جذب این بستر شود. با این وجود، در حال حاضر، تعداد شرکت‌ها و متقاضیان نمایه‌شدن در بورس اوراق بهادار بحرین، همچنان بسیار پایین است و تعداد فعلی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس بحرین، کمتر از ۵۰ شرکت است.
طبق آخرین آمار منتشره از وضعیت بازار سرمایه در بحرین، شاخص کل سهام منامه، کاهش ۰.۵ درصدی نسبت به وضعیت نرمال و استاندارد سال‌های گذشته تجربه کرده است. همچنین مبتنی بر آخرین اطلاعات، ارزش کل بازار سرمایه بحرین، در حدود ۱۱.۵ میلیارد دلار است.
از سوی دیگر، پیش‌بینی شده که در افق کوتاه مدت، ارزش‌کل سهام قابل معامله در بازار بورس اوراق بهادار این کشور، به حدود ۱۷۰ میلیون دینار بحرین برسد. در اکتبر ۲۰۲۲، خانه مالی کویت، معاملات خود را در بورس بحرین آغاز کرد.
همچنین کمپانی بایننس، بزرگترین صرافی رمزارزی جهان، مجوز فعالیت خود در بورس اوراق بهادار بحرین را دریافت و اعلام کرده که در افق میان‌مدت، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تامین مالی جمعی رمزارزی بیشتری را در سطح ملی و داخلی برای کسب و کارهای نمایه شده در بورس بحرین، فراهم خواهد کرد.
چشم‌انداز رقابتی آتی بازار سرمایه در بحرین
بورس اوراق بهادار بحرین در سال ۱۹۸۷ با فرمان شماره ۴ پادشاهی بحرین تأسیس و فعالیت رسمی خود را در ۱۷ ژوئن ۱۹۸۹ با ۲۹ شرکت، آغاز کرد. در سال ۲۰۱۰، با تغییر و اصلاح قوانین، این بازار به شکل یک شرکت سهامی درآمده و به بورس بحرین (BHB ) تغییر نام داد. طبق آخرین داده‌های موجود، تعداد ۴۷ شرکت در بورس بحرین نمایه شده‌اند.
بورس بحرین به عنوان یک موسسه مستقل تحت نظارت یک هیات مدیره مستقل به ریاست بانک مرکزی بحرین فعالیت می‌کند. همچنین استراتژی بازار سرمایه بحرین، حول چهار محور کلیدی یعنی خلق، همکاری، پیشگامی و نوآوری می‌چرخد.
فعالیت‌های بورسی در این بازار بر مبنای ۳ شاخص، یعنی شاخص کل سهام بحرین، شاخص داو جونز بحرین و شاخص استیراد، انجام شده و معاملات در بورس بحرین از طریق ۱۲ کارگزار اوراق بهادار در بازار صورت می‌پذیرد. طبق آخرین داده‌ها، ارزش کل سود خالص شرکت‌های نمایه شده در بورس بحرین، با افت ۴۴ درصدی روبرو شده که ناشی از عملکرد ضعیف فعالان حوزه انرژی است. در جولای ۲۰۲۲، بورس بحرین و بورس اوراق بهادار ابوظبی، اولین بازار دیجیتال سهامی در منطقه را راه‌اندازی کردند.
نظر شما