ابوالقاسم حکیمی‌پور- اقتصاددان و فارغ‌التحصیل توسعه از دانشگاه کالیفرنیا: بانک مرکزی رشد نقدینگی را به شکل محسوسی کاهش داده که اقدام خوبی است و حتی در صحبت‌های دکتر فرزین هم دیدم که گفت "اگر اختیارات بیشتری به بانک مرکزی داده شود، ما می‌توانیم در کنترل رشد نقدینگی که عامل اصلی و در واقع تغذیه‌کننده تورم جامعه است، موفق شویم". این نشان می‌دهد که بانک مرکزی آنطور که باید و شاید اختیار ندارد. در ایالات متحده جو بایدن به خود اجازه نمی‌دهد که مثلاً به رییس فدرال رزرو بگوید نرخ بهره را پایین بیاورد و بانک مرکزی اختیارات تام دارد، اما در ایران نهادهای مختلف در کار سیاست‌گذار پولی دخالت می‌کنند. طبق برنامه هفتم توسعه که اکنون سال اول آن است، تورم در پایان برنامه باید تک‌رقمی باشد که از نظر انجمن اقتصاددانان ایران، امکان‌پذیر نیست. از نظر علم مدیریت، اگر می‌خواهید گامی به سمت آینده بردارید باید یک پای شما در گذشته باشد. برنامه ششم توسعه تنها ۳۰ درصد تحقق پیدا کرد و این نشان می‌دهد که برنامه هفتم توسعه آرمان‌گرایانه تدوین شده است.

با توجه به کارشناسان قوی که در بانک مرکزی وجود دارد، می‌توان تورم را تک‌رقمی کرد، به شرط اینکه در کار بانک مرکزی دخالت نشود. یک مشکل ما پایه پولی است. پایه پولی از اجزایی مثل خالص بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، خالص بدهی دولت به بانک مرکزی، خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی تشکیل شده است. اتهامی که در همان شروع کار آقای فرزین زدند این بود که بانک مرکزی پول پُرقدرت را به جامعه تزریق می‌کند که باعث افزایش تورم می‌شود، در صورتی حقیقت نداشت. علت اینکه پایه پولی افزایش پیدا کرده، یکی بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و دیگری رشد ضریب فزاینده نقدینگی بوده است که این باعث شده، پایه پولی افزایش پیدا کند و خوشبختانه طی این مدت بانک مرکزی پایه پولی را هم از آن ۳۸-۳۷ درصد به ۲۷-۲۶ درصد رساند. این اقدام بسیار خوبی بود، علاوه بر آن از معدود دفعاتی در ۴۵ سال اخیر بوده که ۷-۶ ماه نرخ برابری دلار با ریال ثابت بود.

مسیر کاهش تورم از کنترل رشد نقدینگی و خلق پول بانک‌ها می‌گذرد. به نظر می‌رسد طی این ۴۵ سالی که می‌گذرد، نظارت بانک مرکزی بر سیستم بانکی کشور بسیار ضعیف بوده است. در دولت روحانی مؤسسه مالی و اعتباری ثامن‌الحجج بدهی به بار آورد و دولت ۱۱ هزار میلیارد تومان به این مؤسسه مالی و اعتباری تزریق کرد که به سپرده‌گذاران بدهد. یعنی عملا پایه پولی را حدود ۴ تا ۶ درصد افزایش داد. بخش نظارت بانک مرکزی باید با ناترازی‌های بانک‌ها به شدت برخورد کند. مشکلاتی در بخش نرم‌افزاری بانک مرکزی مشاهده می‌شود و همچنین بسیاری از مدیران عامل و اعضای هیات مدیره بانک‌ها را بانک مرکزی تعیین نمی‌کند. فرضاً یک شخصی از وزارت اقتصاد بنا به دلایلی بیرون می‌آید و سریعاً ایشان عضو هیات مدیره یک بانک می‌شود، در حالی که این فرد یک روز هم در بانک نبوده است. امکان ندارد در کشورهای توسعه‌یافته چنین اتفاقی بیفتد.

یکی از مشکلات نقدینگی ما ناترازی سیستم بانکی کشور است، آن هم به خاطر اینکه بدهی سنگینی به بانک مرکزی دارند و فعالیت‌هایی را انجام می دهند که اصلا ارتباطی به فعالیت‌های بانکی ندارد. اقدام خوبی که بانک مرکزی انجام داده این است که بانک‌ها به شدت این تهدید را حس می کنند که اگر ناترازی‌شان ادامه داشته باشد به سمت انحلال می‌روند.

بنابراین اگر می‌خواهیم بانک مرکزی به آن هدف برنامه هفتم که تورم تک‌رقمی است برسد، در همین شروع دولت، آقای فرزین بگوید من اختیارات تام می‌خواهم و جلوی دخالت سایر بخش‌ها در بانک مرکزی باید گرفته شود. دولت نباید از طریق بانک مرکزی کسری بودجه را تأمین کند بلکه باید از طریق انتشار اوراق مالی یا فروش شرکت‌های دولتی اقدام کند. متأسفانه در حال حاضر بانک مرکزی قلکی در اختیار دولت شده است. یک گزارش تحقیقی در مورد همه کشورهای توسعه یافته بدهید که ببینید بانک‌های مرکزی آنها چه وظایف و اختیاراتی دارند. ما حتی از این بابت از کشورهای عربی هم عقب‌تر هستیم.

تسهیلات تکلیفی ۴۵ سال است که وجود دارد. نماینده مجلس برای اینکه رأی جمع کند، مثلا می‌گوید فرودگاه باید تأسیس شود یا هر چیز دیگری، این در واقع تسهیلات تکلیفی است که متأسفانه برگشتی هم ندارد. به نظر من بعد از ۴۵ سال باید این را بپذیریم که تسهیلات تکلیفی زمانی مورد قبول واقع شود که کارشناسان بانک مرکزی تأییدیه بدهند و بانک مرکزی تحت فشار سیاسی قرار نگیرد.

مسئله دیگری که وجود دارد این است که توقع است آقای دکتر فرزین بیشتر در تلویزیون و رسانه‌های جمعی ظاهر شود و از مشکلات بانک مرکزی به صورت عیان صحبت کند. شما نگاه کنید همین آقای پاول هفته‌ای یک یا دو بار در تلویزیون NBC آمریکا صحبت می‌کند.

اقدام خوبی که بانک مرکزی در این دوره انجام داد، طرح بحث تورم انتظاری است. تا همین دو سال پیش یکی از مشکلات ما تورم انتظاری بود که در این دوره با اقداماتی که انجام شد به شدت پایین آمده است. یکی از موفقیت‌های فعلی بانک مرکزی در این کاهش تورم انتظاری است. اگر در این زمینه بیشتر کار کند و در مورد امنیت اقتصادی با مردم صحبت کند، مطمئن هستم تورم انتظاری به شدت کاهش پیدا خواهد کرد و طبیعتا تورم سالیانه و تورم نقطه به نقطه نیز کاهش پیدا می‌کند.