دکتر سجاد ابراهیمی، عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی: در این نظرسنجی عمده هدف تورم است، اما از متخصصین می‌خواهیم نرخ ارز، نرخ سود اوراق بدهی دولت و نرخ سود بین بانکی را هم در دوره‌های فصلی، سالانه و دوساله پیش‌رو پیش‌بینی کنند. نتایج تا حدودی می‌تواند انتظارات را نشان دهد، اما ماهیت این نظرسنجی اینطور نیست که با هدف نمایندگی انتظارات تورمی عامه مردم شکل گرفته باشد، بلکه قرار است یک روش پیش‌بینی تورم باشد. انتظارات تورمی باید از اقشار مختلف مردم که در سطح جامعه و مصرف‌کننده هستند و همچنین بنگاه‌های اقتصادی جمع‌آوری شود، اما جامعه هدف ما سه گروه اساتید دانشگاه، متخصصین بانکی و متخصصین اقتصادی پژوهشکده‌های مختلف هستند. بنابراین از حدود ۵۰ نفر که در حوزه تورم متخصص هستند پیش‌بینی می‌گیریم که کمی با مقوله انتظارات تورمی می‌تواند متفاوت باشد.

حدود ۷۰ تا ۸۰ نفر را در مجموعه داریم که انتخاب شده هستند و از این تعداد به طور میانگین ۴۳ نفر در هر دوره پاسخگو هستند و حوزه‌ اصلی که در نظرسنجی پوشش می‌دهیم، تورم است. نرخ ارز، نرخ متوسط اوراق بدهی دولت، نرخ سود بازار بین بانکی، نرخ بیکاری و نرخ رشد اقتصادی متغیرهایی هستند که به عنوان متغیر هدف در نظر گرفته‌ایم که در کنار تورم، پیش‌بینی متخصصین از این متغیرها را هم در تواتر فصلی و سالانه داشته باشیم.

فدرال رزرو آمریکا نیز کار مشابهی انجام می‌دهد که تعداد پاسخ‌دهندگان بین ۴۰ تا ۴۲ نفر است. بانک مرکزی اروپا هم با بهره‌گیری از نظر ۴۰ تا ۵۵ کارشناس اقتصادی، این کار را انجام می‌دهد.

اعضای هیات علمی و اساتید اقتصاد دانشگاه‌های تهران، امام صادق، الزهرا، خاتم، خوارزمی، صنعتی شریف، علامه طباطبایی، بوعلی و شهید بهشتی در نظرسنجی پژوهشکده شرکت کرده‌اند، همچنین نهادهای پژوهشی مانند سازمان برنامه، بانک مرکزی، مرکز پژوهش‌های مجلس، وزارت اقتصاد، موسسه عالی آموزش و پژوهش، پژوهشکده امور اقتصادی، پژوهشکده سیاست‌پژوهی و مطالعات راهبردی حکمت و اندیشکده مطالعات حاکمیت و سیاست‌گذاری نیز پژوهشکده‌هایی هستند که به ما پاسخ داده‌اند. در بخش بانکی هم نحوه تعامل به این صورت است که سراغ بخش ریسک و تحقیقات بانک‌ها رفته و از هر بانک خواستیم یک نماینده معرفی کنند که ۹ بانک تجارت، ملت، مسکن، اقتصاد نوین، سپه، شهر، دی و موسسه مالی ملل و موسسه مالی توسعه در دوره‌های قبلی به ما پاسخ داده‌اند.

با توجه به اینکه نظرسنجی از متخصصین اقتصادی انجام می‌شود، قاعدتاً داده پرت ندارد، بنابراین از میانگین استفاده می‌کنیم و توزیع پیش‌بینی‌ها را می‌گوییم، مثلا می‌گوییم در یک‌سال آینده میانگین پیش‌بینی تورم چه مقدار است، میانه چه مقدار و توزیع ۸۰ درصد پیش‌بینی‌ها در چه حوزه‌ای قرار دارد.

همچنین پیش‌بینی تورم را مقایسه می‌کنیم. از حدود دو سه سال پیش که درباره پیش‌بینی ۱۴۰۲ پرسیدیم تا فصل اخیر، تغییرات را در نمودار و جدول نشان می‌دهیم و این یک نگرشی از تغییرات انتظارات تورمی به خواننده می‌دهد و گزارش آن را در اختیار بانک مرکزی قرار می‌دهیم. پنلی هم به عنوان خطای پیش‌بینی کاربر داریم که مثلا در چهار دوره قبلی که فرد پیش‌بینی کرده، موارد محقق شده پیش‌بینی و خلاف پیش‌بینی مشخص است. سعی می‌کنیم روند گذشته را به آنها نشان دهیم تا با اطلاعات بیشتر خطای پیش‌بینی را کمتر کنند.

دقت پیش‌بینی‌ها تا حد بالایی تحت تاثیر انتظارات تورمی است. نظرسنجی‌ها در دوره‌ای که دلار افزایشی است با دوره‌ای که نرخ آن تقریباً ثابت است، تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای دارد. خطاهای دوره‌های نزدیک کمتر است، اما برای دوره‌های دور یا زمانی که انتظارات با واقعیت فاصله داشته، خطا بیشتر است.

نکته‌ای جالب که در چند دوره اخیر شاهد بودیم اینکه، معمولا تا سال ۹۷ متخصصین با وجود تورم ۳۵ درصدی دو سال آینده تورم را ۲۵ درصد پیش‌بینی می‌کردند و در واقع تورم بلندمدت را بین ۲۰ تا ۳۰ پیش‌بینی می‌کردند، اما از سال ۹۹ به بعد که جهش پایدار تورمی ایجاد شد، انتظارات تورمی بلندمدت ما هم به سمت بالا شیفت کرده و پیش‌بینی تورم دو سال آینده را هم بالای ۳۵ درصد داریم که این سیگنال نشان می‌دهد انتظارات تورمی بلندمدت ما پایدار شده است.

وزن دادن به اشخاص هم ایده‌ جالبی است. می‌توانیم از همان خطای پیش‌بینی دوره‌های گذشته یک ضریب وزنی به متخصصین اقتصادی بدهیم و بخشی در گزارش اضافه کنیم. میانگین وزنی پیش‌بینی متغیرهای مختلف، به نظر ایده جالبی است و قابلیت اضافه شدن به گزارش ما را دارد.